شرایط دریافت اجرت المثل
پرداخت اجرت المثل یکی از راه‌های جبران خسارت است.
یکی از اختلافات مردم که منجر به طرح دعوا در محاکم قضایی می‌گردد، موضوع عوض منافع، املاک و اموال یا اجرت کار یا تخصص شخصی می‌باشد که طرف مقابل این حق را نادیده گرفته است و به عنوان دعاوی اجرت المثل مطرح می‌گردد.
به طور کلی به دو دسته اجرت المثل ایام زوجیت و اجرت المثل ایام تصرف تقسیم می‌شود. این دعاوی. مطابق قانون پرداخت اجرت‌المثل و نحله جزء حقوق زنان در زمان طلاق است که با شرایطی خاص، به زن تعلق می‌گیرد یا خسارت ناشی از استفاده از مال شخص دیگر و عواملی از این دست باشد .
به طور کلی به دو دسته اجرت المثل ایام زوجیت و اجرت المثل ایام تصرف تقسیم می‌شود. این دعاوی. مطابق قانون پرداخت اجرت‌المثل و نحله جزء حقوق زنان در زمان طلاق است که با شرایطی خاص، به زن تعلق می‌گیرد یا خسارت ناشی از استفاده از مال شخص دیگر و عواملی از این دست باشد .
فهرست شرایط دریافت اجرت المثل
اجرت المثل چیست اجرت انواع اجرت المثل 1-اجرت المثل ایام کار یا اجرت المثل ایام زوجیت محاسبه اجرت المثل ایام زوجیت تفاوت میزان مبلغ دریافتی اجرت المثل شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت 2- اجرت المثل ایام تصرف یا منفعت مال نحوه محاسبه اجرت المثل ایام تصرف شرایط مطالبه اجرت المثل شرایط پرداخت اجرت المثل قوانین اجرت المثل ایام زوجیت فرم درخواست اجرت المثل مراحل دادرسی اجرت المثل زناشوییاجرت المثل چیست
در بسیاری از معاملات چون اجاره، مضاربه، مساقات، جعاله، وکالت در نکاح و... پرداخت اجرت‌المثل به شخصی که بر انجام کاری مأمور شده، امری معمول می‌باشد.
اجرت
اجرت، به اجرت المسمی و اجرت المثل تقسیم می‌شود. اجرت المثل نقطه مقابل اجرت المسمی می‌باشد. یعنی اگر دو نفر قرارداد شفاهی یا کتبی با هم داشته باشند که در مقابل عمل فرد با استفاده از ملک یا مال طرف مقابل یا تخصص وی مبلغی را با توجه به توافق پرداخت نماید، اجرت المثل می‌نامند.
اجرت المسمی مقدار اجرتی است که در عقد بر آن توافق شده یا اینکه پرداخت آن مبلغ در نزد طرفین عقد معین باشد. اما اجرت المثل اجرت متعارفی است که بدون تعیین از جانب طرفین عقد نسبت به عمل، بعد از انجام کار پرداخت می‌شود.
پس اگر فردی شخص دیگری را برای تعمیرات ساختمانی اجیر کند و مقدار اجرت را مشخص نکند، بعد از انجام کار اجرت به وی تعلق خواهد گرفت به این معنی که عرف می‌تواند به نسبت عمل، اجرت وی را معین کند.
انواع اجرت المثل
اجرت المثل به دو دسته اجرت المثل ایام کار و اجرت المثل ایام تصرف تقسیم می‌شود.
1- اجرت المثل ایام کار یا اجرت المثل ایام زوجیت
قانون اساسی پایه‌های جمهوری‌اسلامی را بر پایه ایمان به مواردی دانسته که یکی از آن ها کرامت به ارزش‌های انسانی است . بنابراین انسان هیچ‌گاه بر اساس مال شناخته نمی‌شود. اما کار و زحمتی که می‌کشد ارزش اقتصادی و مالی دارد و باید جبران شود .عرف نیز برای عمل و کار انسان‌ها متناسب با شغل و نوع کار، مبلغی را تعیین می‌کند. فردی که کار به دستور او انجام گرفته است ، به اندازه اجرت المثل ضامن و مسئول است .
چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً جز وظایف وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت المثل تعلق می گیرد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرّع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم مینماید. اگر چه در عرف جامعه ایرانی زنان مشغول به رسیدگی به فرزندان و امور منزل می شوند. در این راستا زوجه می‌تواند از زوج شوهر مطالبه دستمزد این دست امور را که قانونا بر عهده او نیست مطالبه کند. آشپزی، نگهداری از فرزندان، شستن ظروف و لباس‌ها و … جز وظایف زن نبوده و از جمله کارهایی است که زن امکان دارد درخواست اجرت المثل آن‌ها بدهد. البته این حق، در برابر تکالیفی است که زن در قبال شوهرش بر‌عهده دارد که از جمله آن می‌توان به تمکین زن در برابر شوهرش اشاره کرد .
به موجب ماده 336، از جمله شرایط دریافت اجرت المثل ، آن است که زن باید کارهایی که شرعا جز وظایف زن نبوده است را به دستور همسرش انجام داده باشد و قصد انجام دادن رایگان این کارها را نداشته باشد و این امر در دادگاه ثابت شود. در این شرایط است که دادگاه حکم به پرداخت اجرت المثل ایام زوجیت زن میدهد.
همان طور که به مضاربه اشاره شد، مورد دیگر در قرارداد مضاربه است که در صورتی که شرایط مقرر در قانون رعایت نشده باشد ، مضاربه محسوب نمی‌شود و عامل مستحق دریافت اجرت المثل می‌گردد .
محاسبه اجرت المثل ایام زوجیت
معمولاً اجرت المثل در زمانی به زوجه تعلق می‌گیرد که طلاق جاری شود، زیرا در رسیدگی‌هایی که توسط دادگاه‌ها به عمل آمده است بعضاً تحت این عنوان اگر اجرت المثل زوجه در حین ادامه زندگی محاسبه و از زوج وصول شود. ممکن است تحولاتی در وضعیت زندگی و اموال زوج حاصل شود که این قضیه می‌تواند در روند دریافت اجرت المثل مؤثر باشد.
محاسبه اجرت المثل بر مبنای سنوات زندگی زناشوئی است و نحوه محاسبه آن اگر توافقی بین زوجین نباشد. توسط کارشناس با بررسی اموال منقول و غیرمنقول زوج تعیین می‌شود و معمولاً عرف جاری بر اساس شرایط اقتصادی روز جامعه بوده تا اکتساب میزان ثروت زوج و گاه بصورت عدم ملائت زوج دادگاه مخیرات ترتیب دیگری اتخاذ کند.
تفاوت میزان مبلغ دریافتی اجرت المثل
در بحث کارشناسی برای تعیین مقدار المثل زن مواردی از جمله شأن خانوادگی زن ، پایگاه اجتماعی ، شغل پدر ، محل زندگی و میزان تحصیل در زمان تجرد و بعد از ازدواج ملاک قرار می‌گیرد. همچنین تعداد فرزندان در افزایش اجرت المثل موثر است، اما اگر فرزند دختر باشد به نسبت فرزند پسر اجرت المثل کمتری تعلق می‌گیرد چرا که از نظر فنی و کارشناسی دختر در کارهای خانه به مادر کمک مینماید و حتی اگر تغذیه کودک با شیر مادر باشد مثل بیشتری دریافت می‌کنند، پرستاری از همسر در زمان بیماری نیز سبب افزایش مبلغ اجرت المثل می‌باشد. با توجه به اینکه زن شاغل وقت کمتری برای کارهای منزل می‌گذارد.
معمولاً اجرت المثل کمتری برای در نظر گرفته می‌شود مگر اینکه شاغل بودن زن برای کمک به مخارج زندگی مشترک و به درخواست زوج باشد.
بنابراین اجرت المثل مسئله‌ای است که مقدار مشخصی ندارد و بر اساس مواردی که به عنوان مثال ذکر شد میزان آن تعیین می‌گردد.
شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت
اگر زن در امور خانه‌داری شرط ضمن عقد داشته باشد دیگر که حق مطالبه اجرت المثل را ندارد . برای مطالبه اجرت‌المثل نیز درخواست طلاق از طرف زن نباید باشد و اگر هم درخواست طلاق از طرف مرد مطرح می‌شود نباید علت آن تخلف زن از وظایف همسری و یا سوء اخلاق زن باشد که در این وضعیت اجرت المثل به زن تعلق نمی‌گیرد و نکته دیگر آنکه زن کارهایی را که انجام داده باید از ابتدا قصد و نیتش مجانی باشد.
با این شرایط باید برای دادگاه ثابت شود کارهایی که انجام شده توسط زوجه مجانی نبوده است، در صورت اثبات این امر در اینجا مستحق دریافت اجرت المثل می‌باشد.
2-اجرت المثل ایام تصرف یا منفعت مال
اجرت المثل منفعت مال یا ایام تصرف قانون ایران ، در موارد مختلفی مالک را مستحق دریافت اجرت المثل دانسته است . یکی از مثال های پر کاربرد این موضوع ، اجرت المثل عین مستاجره است در زمانی که قرارداد اجاره به پایان رسیده است . در همین راستا قانون مدنی در ماده 494 بیان کرده است که :
" عقد اجاره به محض انقضاء مدت بر طرف می‌شود و اگر پس از انقضاء آن مستاجر عین مستاجره را بدون اذن مالک مدتی در تصرف خود نگاه دارد موجر برای مدت مزبور مستحق اجرت المثل خواهد بود. اگر چه مستاجر استیفاء منفعت نکرده باشد و اگر با اجازه مالک در تصرف نگه‌دارد وقتی باید اجرت‌المثل بدهد که استیفاء منفعت کرده باشد مگر اینکه مالک اجازه داده باشد که رایگان استفاده نماید. "
مطالبه اجرت المثل اموال زمانی محقق می‌شود که شخصی از مال متعلق به دیگری منتفع گردد. بدون آنکه عین مال را از بین ببرد. اگر بین دو طرف، قرارداد و اجاره‌نامه‌ای وجود نداشته نباشد یا اجاره‌نامه وجود دارد، مانند قرارداد دو ساله اجاره باغ، اما مدت زمان آن به اتمام رسیده است. یا قراردادی بوده ولی به هر دلیلی آن قرارداد باطل باشد. در این حالت شخص استفاده کننده می‌بایست به صاحب مال برای استفاده از منافع مالش اجرت المثل پرداخت نماید.
نحوه محاسبه اجرت المثل ایام تصرف
میزان آن بسته به نحوه استفاده و شرایط روز و نوع مال توسط کارشناس یا تراضی طرفین معین می‌شود. اما اگر از پرداخت اجرت المثل امتناع کند، مالک قانوناً حق طرح دعوا و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف رادارد و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف از حقوق قانونی مالک است و استفاده کننده ملزم به پرداخت آن است.
شرایط مطالبه اجرت المثل
طرح دعوای مطالبه اجرت المثل عمل داشتن هر یک از شرایط زیر الزامی است
1: انجام دهنده سال قصد تبرع یا مجانی بودن را نداشته باشد.
2: در عرف نیز آن عمل یا کار اداری اجر و مزد داشته باشد.
3: عمل یا کار و فعالیت بر حسب دستور آن شخص باشد که کار برایش انجام شده است.
معمولاً برای مطالبه اجرت المثل طرف مقابل مخالفت می‌کند و شخص الزاماً باید طرح دعوای مطالبه اجرت‌المثل عمل یا فعالیت خود را در دادگاه مطرح کند که با توجه به نظریه کارشناسی مبلغ اجرت المثل معین می‌شود.
موضوع حائز اهمیت این که برای اجرت المثل کار، اعمالی که غیر‌قانونی و مشروع نباشد نمی‌توان مطالبه اجرت المثل نمود. چرا که قانون از عمل غیرشرعی و بر خلاف قانون حمایت نمی‌کند.
شرایط پرداخت اجرت المثل
1 - طلاق نباید به درخواست زوجه باشد.
2 - طلاق به دلیل تخلف و نشوز زن از وظایف زناشویی و همچنین سوء اخلاق او نباشد.
3-انجام امورات منزل توسط زوجه به قصد تبرع نباشد چرا که اگر این امر در دادگاه ثابت شود زن مستحق اجرت المثل نخواهد بود.
پرداخت اجرت المثل مانند سایر دعاوی مالی زناشویی به دلیل اینکه اصولاً باید مرد مبلغ محکومیت را نقداً پرداخت نماید، ممکن است در بعضی موارد این مبلغ قابل توجه و خارج از حد توان زوج باشد که در این شرایط زوج اقدام به اقامه دعوی اعسار از پرداخت محکوم به مینماید که ممکن است نسبت به پذیرش اعسار پرداخت اجرت المثل به صورت اقساطی انجام گیرد.
قوانین اجرت المثل ایام زوجیت
- چون زندگی زناشویی اغلب با حسن نیت بوده و زوجه امور زندگی زناشویی را بدون قصد مطالبه اجرت المثل و با اختیار خود و با قصد مجانی بودن انجام میدهد اجرت المثل به آن تعلق نمی‌گیرد.
- باید در دادگاه مشخص شود امور زندگی به قصد مجانی نبوده و طرفین شهادت و یا دلایل دیگر داشته باشند در این صورت زوجه مستحق اجرت المثل بوده و کارشناس با توجه به طول مدت زناشویی و نوع کارهایی که زوجه خارج از تکلیف شرعی و قانونی خود انجام داده نسبت به تعیین اجرت المثل خواهد پرداخت.
- از آنجایی که در معمولا در دوران نامزدی زوجین جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند و تا قبل از مراسم رسمی در منزل مشترک نبوده بنابراین اجرت المثل در دوران نامزدی منتفی می‌باشد.
- قانون حمایت خانواده منعی برای مطالبه اجرت المثل بعد از فوت زوج وجود ندارد، زیرا اجرت المثل نیز همانند مهریه پس از مرگ شوهر است چون حق مالی می‌باشد بعد از فوت از بین نمی‌رود. ولی چون عموما تصور بر این است که با فوت یکی از زوجین همه چیز خاتمه یافته در حالی که مرگ در بعضی موارد آغاز کننده یا تثبیت کننده امور مالی است.
- مهریه را وارث زن بعد از فوت وی می‌توانند از زوج مطالبه کنند، اجرت المثل نیز همانند مهریه از حقوق مالی زن بوده و پدر و مادر وی می‌تواند به طرفیت از فرزند خود از شوهر تمامی حقوق دختر خود را مطالبه کنند.
- اگر زوجین در مورد مبلغ اجرت المثل به توافق نرسیدند، حسب امر موضوع به کارشناس ارجاع می‌شود و کارشناس با توجه به اوضاع و احوال و سنوات زندگی و سایر شرایط رای خود را در قالب نظریه کارشناسی به دادگاه ارسال می‌کند و طرفین بعد از رویت نظر کارشناس اگر اعتراض داشته باشد ظرف یک هفته باید اعلام نمایند .
- از تاریخ ۲۹/ ۱/ ۱۳۹۳ زوجه می‌تواند مستقیما و بدون اینکه زوج تقاضای طلاق کرده باشد مستندا به تبصره الحاقی در سال ۱۳۸۵ ماده ۲۳۶ قانون مدنی و بند ۷ ماده ۴ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ با تقدیم دادخواست به دادگاه اجرت المثل ایام زوجیت خود را مطالبه کند.
- اجرت المثل زن با نحله قابل جمع نیست. بنابراین نحله در صورتی به زن تعلق می گیرد که به هر دلیل اجرت المثل به او تعلق نگرفته باشد.
- بعضی دادگاه‌ها معتقدند که اثبات امر عدمی یعنی ثابت کردن عدم قصد تبرع دشوار است و همین قدر که زن بگوید که مجانی کار نمی‌کردم کافی است. بعضی شعب مخالف معتقدند که در عرف جامعه ایرانی زنان به رایگان در منزل کار می‌کنند. بنابراین کارهای انجام شده توسط زن ظهور در مجانی بودن دارد.
فرم درخواست اجرت المثل
مراحل درخواست اجرت المثل زندگی زناشویی بدیهی است که باید دعوی مطالبه اجرت المثل از سوی زوجه اقامه شود. زوجه می‌تواند شخصا دادخواست بدهد با در دست داشتن شناسنامه و عقدنامه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می شود و نمونه دادخواستی اجرت المثلی شبیه این تنظیم می‌شود.
خواهان خانم…...
خوانده آقای…...
وکیل ........
خواسته مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت از مورخ...... لغایت...... با جلب نظر کارشناس
با عرض سلام
احتراما اینجانب و خوانده در مورخ.......بر طبق عقدنامه....... در عقد نکاح دائم یکدیگر می‌باشیم. از مورخ...... زندگی مشترک آغاز شده است و حاصل آن دو فرزند می‌باشد. با عنایت اینکه در تمام این سالها اینجانب تمامی امور منزل و بچه داری را بدون قصد تبرع و با دستور شوهر انجام داده‌ام.
تقاضای محکومیت خوانده با جلب نظر کارشناس به پرداخت اجرت المثل زندگی مشترک از مورخ...... الی مورخ...... استدعا می‌شود.
امضاء
مراحل دادرسی اجرت المثل زناشویی
مراحل دادرسی اجرت المثل ایام زناشویی شامل تعیین کارشناس و بررسی اوضاع و احوال ملک یا محل یا نوع موضوع که البته تا سه مرحله نظریه کارشناس قابل اعتراض است و اینگونه موارد بدواً توسط یک کارشناس سپس هیئت 3 نفر و سرانجام هیئت 5 تا 7 نفره قطعی خواهد شد.
در صورتیکه نیاز به وکیل برای دریافت اجرت المثل دارید میتوانید با وکیل خانواده و وکیل طلاق مشاوره کنید و برای پیگیری پرونده خود را به وکیل دفتر حقوقی حق‌گرا بسپارید.
4 دیدگاه
درود بر شما
آیا در ازدواج موقت هم اجرت المثل وجود دارد؟
آیا زن می تواند به موجب اقرار در دفترخانه حق خود از اجرت المثل آینده را سلب کند؟
سپاس
سلام و عرض ادب
لطفا با یکی از شماره‌های دفتر تماس گرفته و به صورت کامل شرایط خود را شرح دهید تا پاسخی دقیق دریافت کنید. سپاس
ممنون از مقاله خوبتون
متشکر ،امیدوارم موفق باشید