راه‌های اثبات عسر و حرج
تغییر مجازات به جزا نقدی
بهمن ۲۹, ۱۴۰۳
وکیل نشر اکاذیب در فضا مجازی
اسفند ۴, ۱۴۰۳
در صورتی که زوجه طی زندگی زناشویی خود با زوج، دچار عسر و حرج یا سختی شدیدی باشد، به نحوی که این صعوبت، سختی و مشقت برای زن، زجرآور و غیرقابل تحمل باشد، می‌تواند با اثبات عسر و حرج در دادگاه خانواده درخواست طلاق خود را مطرح نماید.
عسر و حرج
عسر به معنای مشقت و زجر می‌باشد و حرج به معنای در تنگی قرار گرفتن است که انواع متنوعی دارد. چنانچه ادامه زندگی زناشویی برای زن غیرممکن بوده و با ادامه زندگی، زن در سختی و تنگنا قرار گیرد. به نحوی که زندگی برای زوجه غیرقابل تحمل شود. قانون به زن اجازه می‌دهد که با اثبات عسر و حرج از دادگاه تقاضای طلاق نماید.قاعده نفی عسر و حرج یک قاعده عقلی است و بناء عقلا نیز موید آن است چرا که تکلیف به هر چیزی که موجب مشقت باشد عقلاٌ محال است چه، که انگیزه تکالیف، اطاعت و انقیاد است. این هدف با تکلیف به «امر غیر قابل تحمل» نقض می‌شود.
عسر و حرج در طلاق
عسر و حرج در طلاق زمانی است که ادامه زندگی زناشویی برای یکی از طرفین، به ویژه زن با مشکلات شدید روحی، جسمی یا اقتصادی بوده و به‌طور غیرقابل تحمل دشوار شود. عسر و حرج یکی از مهم‌ترین دلایل قانونی برای درخواست طلاق از سوی زن در نظام حقوقی ایران است. این مفهوم نه تنها در عسر و حرج بلکه در قانون به رسمیت شناخته شده است، در ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی نیز به عنوان یک دلیل موجه برای طلاق ذکر شده است.مشکلات شامل عسر و حرج
مواردی که می‌تواند در دادگاه به عنوان عسر و حرج نام برد و آن‌ها را اثبات کرد شامل موارد زیر باشد:● اعتیاد شوهر
چنانچه زوج به مواد مخدر یا مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی آسیب برساند، اعتیاد اشته باشد.
● خشونت خانگی
ضرب و جرح و دشنام دادن و توهین یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج.
● عدم پرداخت نفقه
هر کس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب‌النفقه امتناع نماید.
● ترک زندگی توسط شوهر
چنانچه زوج، زندگی زناشویی را حداقل به مدت ۶ ماه متوالی یا ۹ ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه ترک نماید. همچنین محکومیت قطعی زوج به حبس ۵ سال یا بیشتر.
● مشکلات روانی یا جسمی شوهر
بر اساس قانون اگر مرد به جنون مبتلا شود که غیر قابل درمان باشد؛ برای زن حق فسخ به وجود می‌آید. ابتلاء شوهر به بیماری‌های صعب العلاج روانی یا مسری یا هر عارضه صعب العلاج دیگر که زندگی مشترک را مختل کند.
اثبات بیماری روانی هنگام طلاق
برای طلاق با عنوان عسر و حرج به دلیل بیماری، باید مشکلات روانی به اثبات برسد تا بتوان قاضی دادگاه را قانع کرد تا حکم طلاق را صادر نماید. راه‌های اثبات عسر و حرج با بیماری روانی همسر وجود دارد که در ادامه برخی از این موارد بیان شده است:○ مرد یا زن خودش در نزد قاضی بیان کند که بیماری روانی دارد.
○ چند نفر شاهد بیماری روانی را شهادت دهند.
○ مدارک پزشکی دال بر بیماری روانی همسر وجود داشته باشد.
○ گاهی اوقات دادگاه زوج یا زوجه را به معاینه پزشکی ارجاع می‌دهد که بسیار راحت‌تر و بهتر بیماری روانی اثبات می‌شود.
○ اگر زوجه در دادگاه به دلیل عسر و حرج تقاضای طلاق داشته باشد؛ ممکن است که دادگاه دستور به تحقیقات محلی هم بدهد.
صدور حکم تعزیری در دادگاه
اگر زوجه بخواهد از همسر خود جدا شود و یا طلاق بگیرد باید دلایل خود از جمله عسر و حرج را اثبات نماید. زوجه زمانی که دچار عسر و حرج می‌شود می‌تواند با استناد به شروط دوازده گانه ضمن عقد نکاحی که در سند ازدواج و یا عقدنامه قید شده است، دادخواست طلاق بدهد. با اشاره به موارد قانونی دادخواست طلاق از طرف زوجه، در طلاق عسروحرج، باید قاضی رسیدگی کننده به پرونده، دلایل دال بر عسر و حرج زوجه را بپذیرد.ماده 1130 قانون مدنی عسر و حرج: "به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه، با مشقت، همراه ساخته و تحمل آن، مشکل باشد." بر این اساس، این ماده قانونی عسر و حرج، می‌توان گفت که شرایط سخت و غیر‌متعارفی که تحمل آن از عهده زن، خارج بوده و به واسطه چنین شرایطی، نتوان به زندگی مشترک ادامه داد، تحت عنوان عسر و حرج، شناخته می‌شود.
برای طلاق باید به اثبات شرایط سخت و غیرقابل تحمل پرداخت. در صورتی که قاضی دلایل زوجه را عسر و حرج تشخیص ندهد، حکم به طلاق زن، نخواهد داد. حال زوجه نمی‌تواند با استناد به این دلایل و مشکلات زندگی با عنوان عسر و حرج طلاق بگیرد.
بذل مهریه در احراز عسر و حرج
رای دادگاه درباره اثر میزان بذل مهریه در احراز عسر و حرج: در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد به نحوی که ادامهٔ زندگی برای زوجه با مشقت همراه شود و تحمل آن مشکل باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند و چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.برخی از مصادیق عسر و حرج نیز توسط قانون گذار در ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی ذکر گردیده است. همچنین باید توجه داشت در صورتی که به علت تنفر زوجه بخشی از مهریه به زوج بذل گردد و میزان بذل مهریه نیز ناچیز باشد؛ تنفر زوجه احراز نشده و دعوی طلاق از ناحیه وی محکوم به بطلان است.
رای دادگاه درباره احراز عسر و حرج براساس تحقیقات دادگاه در مواردی که زوج، زوجه را مورد ضرب و شتم قرار دهد لکن بنا به دلایلی مانند رضایت زوجه منجر به صدور حکم محکومیت برای زوج نشود، اگر وجود خوف و ضرر بدنی زوجه بر اساس تحقیقات دادگاه احراز شود، می‌تواند موجب اثبات عسر و حرج زوجه گردد.
روند طلاق بعد از اثبات عسر و حرج
زمانی که زوجه با استناد به عسرو حرج خود به دادگاه مراجعه می کند، دادگاه به بررسی زوایای مختلف برای اثبات عسر و حرج می‌پردازد. زوجه با اثبات دلایل عسر و حرج خود می تواند حکم طلاق خود را بگیرد.با استناد به ماده 1130 قانون مدنی، چناچنچه در زندگی زناشویی، اعمالی موجب ایجاد عسر و حرج یا مشقتی برای زوجه شده باشد، زوجه با استناد به آن‌ها، می‌تواند با مراجعه به محاکم قضایی دادخواست طلاق را تقدیم نماید. در صورتی که دلایل عسرو حرج زوجه به اثبات قاضی برسد، قاضی رسیدگی به پرونده زوج را اجبار به طلاق دادن زن می‌نماید. بنابراین، در طلاق با استناد به عسر و حرج زن، نیازی به رضایت زوج (مرد)، در جهت طلاق دادن زن نمی‌باشد.
چناچنه زوج در مقابل این حکم تمکین نکند، حکم طلاق زوجه بدستور قاضی صادر می شود. سپس زوجه با در دست داشتن حکم طلاق می تواند به دفاتر ثبت ازدواج و طلاق مراجعه کرده و طلاق خود را ثبت نماید. ذکر این نکته ضروریست که در حکم طلاق زوجه با استناد به عسروحرج، رجوع مرد امکان پذیر نیست.
