عفو به دو دسته تقسیم می گردد: عفو عمومی و عفو خصوصی است. عفو شامل جرایمی می‌شود که شاکی خصوصی وجود نداشته باشد یا از شکایت خود صرف نظر کرده باشد. زمانی که فردی به موجب حکم قطعی محکوم می گردد ممکن است تحت شرایطی مشمول عفو شود در واقع بدون صدور حکم قطعی و شرایط نامبرده شده در قانون امکان عفو وجود ندارد.
عفو به معنای بخشیدن یا گذشتن از مجازات فردی است که مرتکب جرمی شده است. در نظام قضایی، عفو معمولاً توسط مقامات عالی‌رتبه مانند رهبر یا رئیس جمهور صادر می‌شود. و می‌تواند شامل تخفیف، تبدیل یا حتی بخشش کامل مجازات باشد. عفو به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
عفو عمومی: این نوع شامل گروه بزرگی از محکومان می‌شود و معمولاً به مناسبت‌های خاص مانند اعیاد ملی یا مذهبی صادر می‌شود.
عفو خصوصی: این نوع خصوصی برای یک فرد خاص یا گروه کوچکی از افراد صادر می‌شود و معمولاً به دلیل شرایط خاص فرد یا گروه صادر می‌شود.
محکوم مالی
ماده 529 قانون آئین دادرسی کیفری مقرر نموده:
((هر کس به موجب حکم قطعی دادگاه به پرداخت جزای نقدی محکوم گردد و آن را نپردازد، اموال وی به وسیله مرجع اجرای حکم، شناسایی، توقیف و با رعایت مقررات راجع به مستثنیات دین از محل فروش آن‌ها نسبت به اجرای حکم اقدام می‌شود.
در صورت فقدان مال یا عدم شناسایی آن، مرجع اجرای حکم می‌تواند با توقیف بخشی از حقوق طبق قانون اجرای احکام مدنی و یا تمام یا بخشی از سایر درآمدهای محکوم‌علیه برای وصول جزای نقدی اقدام مقتضی به عمل آورد.))

افراد در محکومیت مالی

عناوین افراد در محکومیت مالی و مسائل حقوقی به صورت زیر بیان می‌شود.
معسر:
شخصی که بدلیل نداشتن دارایی و یا دسترسی به اموالش توانایی پرداخت هزینه دادرسی ندارد. یا به عبارتی توانایی مالی برای داشتن وکیل نیز ندارد.
متهم:
شخصی که بنا بر دلایل موجود در پرونده یفری و با در نظر بازپرس یا دادیار پرونده،اتهام بر او وارد بوده مظنون و متهم به ارتکاب جرم می‌باشد. متهم هنوز اتهامش در دادگاه ثابت نشده است.
محکوم:
فردی که پس از رسیدگی در دادسرا و یا دادگاه، علیه او حکم محکومیت صادر شده است.
محکومیت مالی:
طلبکار مجبور است با حکم دادگاه طلب خود را وصول کند قانون گذار اموالی که به ضروریات زندگی بدهکار یا محکوم مالی باشد را معاف از توقیف می‌داند.

تفاوت عفو و تخفیف مجازات

عفو و تخفیف مجازات دو مفهومی هستند که در حقوق کیفری بسیار به هم نزدیک‌اند و گاهی اوقات با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند:
- عفو به معنای بخشش کامل یا بخشی از مجازات یک فرد محکوم است. به عبارت دیگر، با عفو، فرد از تمام یا بخشی از مجازاتی که به او تعلق گرفته است، معاف می‌شود و معمولاً توسط مقامات عالی‌رتبه مانند رهبر یا رئیس جمهور صادر می‌شود و نیاز به طی مراحل قانونی خاصی دارد.
- عفو می‌تواند تمام یا بخشی از مجازات را از بین ببرد و در برخی موارد حتی آثار تبعی محکومیت را نیز زائل کند.
- تخفیف مجازات به معنای کاهش مدت یا میزان مجازات تعیین شده برای یک فرد محکوم است. به عبارت دیگر، مجازات فرد کمتر از میزان تعیین شده در حکم اولیه خواهد بود و می‌تواند توسط دادگاه، قاضی اجرای احکام یا کمیسیون عفو و تخفیف مجازات صادر شود و تخفیف مجازات باعث کاهش مدت یا میزان مجازات می‌شود، اما تمام مجازات را از بین نمی‌برد.

بخشودگی اموال در محکومیت مالی

فرد بدهکار تمام دارایی‌هایش هم کفاف تامین بدهی‌هایش را نمیدهد. در محکومیت مالی، بدهکار ممکن بود بابت بدهی و محکومیت خود تمام اموال خود را از دست بدهد. که زندگی در این صورت برای خود او و خانواده‌اش بسیار دشوار می‌شد.
از سوی دیگر محکوم‌له هم برای وصول طلب خود حقوقی در قانون برایش پیش‌بینی شده‌است. جایز نیست تا مدیون تمام اموال خود را از دست بدهد. چراکه مصلحت زندگی او هم ایجاب می‌کند که بعضی اموالش از توقیف و مزایده مصون بماند.

عفو و بخشودگی از جزای نقدی

موارد معافیت محکوم علیه از پرداخت جزای نقدی رای تعزیرات حکومتی (شرایط بخشش جزای نقدی تعزیرات)
در صورتی که محکوم علیه ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ احضاریه برای پرداخت جزای نقدی حاضر شود، رئیس شعبه اجرای احکام می‌تواند او را از پرداخت 20 درصد جزای نقدی معاف کند. چنانچه محکوم علیه پیش از پایان مهلت تجدیدنظر خواهی، حق تجدیدنظر خواهی خود را اسقاط یا درخواست تجدیدنظر را مسترد نماید یک چهارم مجازات تعیین شده کسر می‌گردد.

بخشودگی اموال غیرقابل مزایده

لوازم و اثاثیه شخص بدهکار قابل توقیف و مزایده نیست. چرا که آن‌ها لازمه زندگی شخص بدهکار هستند. این موارد عبارتند از:
• تلفن مورد نیاز محکوم علیه
• منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه در حالت اعسار او باشد.
• اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.
•آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم ٌعلیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می‌شود.
• کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن محکوم علیه
• وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه‌وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آن‌ها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
• مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره‌بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن محکوم علیه نباشد.