تفاوت آیین دادرسی مدنی و کیفری
طلاق توافقی سریع شرق تهران
آذر ۱۲, ۱۴۰۴
فهرست جامع عناوین مقاله تفاوت آیین دادرسی مدنی و کیفری
تعریف دقیق آیین دادرسی مدنی و کیفری
آیین دادرسی مدنی مجموعه قوانین و تشریفاتی است که نحوه رسیدگی به اختلافات مالی، ملکی، قراردادی، خانوادگی و سایر دعاوی حقوق خصوصی را تعیین میکند. در مقابل، آیین دادرسی کیفری برای رسیدگی به جرایم (اعمالی که قانون آنها را جرم دانسته) و نحوه تعقیب و مجازات مجرم به کار میرود.
آیین دادرسی مدنی یعنی چه؟
وقتی مشکل شما «جرم» نیست و اختلافی بین دو شخص یا دو شرکت درباره حقوق مالی، تعهدات یا قرارداد وجود دارد، رسیدگی در چارچوب آیین دادرسی مدنی انجام میشود.
آیین دادرسی کیفری یعنی چه؟
وقتی کسی رفتاری انجام داده که قانون برای آن مجازات تعیین کرده (مثل سرقت، ضرب و جرح، کلاهبرداری، تهدید)، پرونده در مسیر کیفری رسیدگی میشود.
مبنای قانونی و آخرین تغییرات سال 1404
قانون آیین دادرسی مدنی
- قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی
- آخرین اصلاحات معتبر تا سال ۱۴۰۴
قانون آیین دادرسی کیفری
- مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات بعدی
- تضمینکننده حقوق متهم، بزهدیده و جامعه
این دو قانون تا پایان سال ۱۴۰۴ معتبر و قابل اجرا در دادگاههای سراسر کشور هستند.
اهداف آیین دادرسی مدنی و کیفری
اهداف آیین دادرسی مدنی
- احقاق حقوق خصوصی افراد
- حل اختلافات مالی و قراردادی
- جبران خسارتها
- صدور حکم الزام یا منع انجام کاری
اهداف آیین دادرسی کیفری
- حفظ امنیت عمومی
- کشف حقیقت و جرم
- مجازات مجرم طبق قانون 1404
- حمایت از بزهدیده
- حفظ حقوق انسانی متهم
تفاوتهای اصلی بین آیین دادرسی مدنی و کیفری (۱۴ تفاوت مهم)
۱. موضوع دعوا
مدنی: اختلاف مالی، قراردادی، ملکی، خانواده کیفری: جرم مثل سرقت، تهدید، ضرب و جرح، کلاهبرداری
۲. طرفین دعوا
مدنی: خواهان و خوانده کیفری: شاکی، متهم، دادستان
۳. نتیجه رسیدگی
مدنی: الزام به انجام تعهد یا پرداخت خسارت کیفری: مجازات + گاهی رد مال
۴. بار اثبات
مدنی: بر عهده خواهان کیفری: بر دوش دادستان
۵. ادله اثبات
مدنی: سند، قرارداد، شهادت، کارشناسی کیفری: شهادت، اقرار، علم قاضی، گزارش ضابطان
۶. شدت آثار حکم
مدنی: فقط مالی کیفری: حبس، شلاق، جزای نقدی، دیه، محرومیت اجتماعی و…
۷. مراجع صالح
مدنی: دادگاه حقوقی کیفری: دادسرا و دادگاه کیفری
۸. هدف نهایی
مدنی: حل اختلاف کیفری: تنبیه متهم + حفظ نظم عمومی
۹. امکان مصالحه
مدنی: بسیار رایج کیفری: فقط در جرایم قابل گذشت
۱۰. هزینه دادرسی
مدنی: بیشتر کیفری: کمتر
۱۱. رسیدگی دادستان
مدنی: دخالتی ندارد کیفری: نقش اصلی دارد
۱۲. مدت زمان رسیدگی
پروندههای کیفری سریعتر از مدنی پیش میروند.
۱۳. سطح دقت در ادله
در کیفری بسیار سختگیرانهتر است.
۱۴. قابلیت اجرای حکم
در کیفری اجرای حکم قطعی و الزامی است.
شباهتهای آیین دادرسی مدنی و کیفری
- هر دو با قوانین شکلی تنظیم شدهاند.
- هر دو تابع قانون ۱۴۰۴ و مقررات رسمی قوه قضاییهاند.
- هر دو به رأی دادگاه منتهی میشوند.
- هر دو امکان تجدیدنظر دارند.
مراحل رسیدگی در دعاوی مدنی (از 0 تا 100)
۱. تنظیم دادخواست
خواهان باید در سامانه ثنا دادخواست خود را ثبت کند.
۲. ارجاع به شعبه
پرونده در دادگاه حقوقی ثبت میشود.
۳. جلسه رسیدگی
مهمترین مدارک قابل ارائه:
- سند رسمی یا عادی
- چت و پیام
- شاهد
- فیش واریزی
- نظریه کارشناس
۴. صدور حکم
براساس ادله، رأی صادر میشود.
۵. تجدیدنظر
در صورت اعتراض، به دادگاه تجدیدنظر میرود.
۶. اجرای حکم
اگر خوانده پرداخت نکند، توقیف اموال شروع میشود.
مراحل دادرسی کیفری (طبق قانون 1404)
۱. ثبت شکوائیه
شاکی شکوائیه تنظیم میکند و پرونده در دادسرا شروع میشود.
۲. تحقیقات مقدماتی
بازپرس یا دادیار تحقیق میکند.
۳. ابلاغ اتهام به متهم
متهم باید از حقوق خود مطلع شود.
۴. صدور قرار نهایی
یا منع تعقیب یا کیفرخواست
۵. صدور حکم کیفری
مانند:
- حبس
- جزای نقدی
- شلاق
- رد مال
- دیه
۶. تجدیدنظر
۷. اجرای حکم
مثال واقعی ۱۴۰۴
اگر شخصی در سال ۱۴۰۴ اقدام به کلاهبرداری اینترنتی کند، پرونده در دادسرای جرایم رایانهای بررسی شده و براساس ماده ۱۳ قانون جرایم رایانهای، مجازات حبس + جزای نقدی + رد مال خواهد داشت.
تفاوت ادله اثبات دعوا در آیین دادرسی مدنی و کیفری
ادله مدنی
- سند رسمی
- سند عادی
- شهادت
- کارشناسی
- اماره
- سوگند
ادله کیفری
- اقرار
- شهادت
- علم قاضی
- گزارش ضابطان
- ادله دیجیتال
در کیفری «علم قاضی» بسیار مهم است.
اشتباهات رایج مردم در انتخاب مسیر دادرسی
۱. فکر میکنند هر اختلافی جرم است
مثلاً اختلاف بر سر پول → کیفری نیست.
۲. فکر میکنند شکایت کیفری سریعتر پول میدهد
در حالیکه گاهی اصلاً کیفری پذیرفته نمیشود.
۳. مدارک ناقص ارائه میکنند
۴. بدون وکیل وارد پرونده میشوند
وکلای حرفهای از حقوق شما بهتر دفاع میکنند.
سؤالات پرتکرار کاربران درباره تفاوت آیین دادرسی مدنی و کیفری
آیا میشود هم مدنی شکایت کرد هم کیفری؟
بله. در بسیاری موارد مثل چک، هم دعوای حقوقی مطرح میشود هم کیفری.
در کدام مسیر امکان ضرر کمتر است؟
در مدنی خسارت مالی است؛ در کیفری مجازات هم ممکن است.
کدامیک سریعتر است؟
کیفری معمولاً سریعتر است.
نقش وکیل در پروندههای مدنی و کیفری و خدمات دفتر حقوقی حقگرا
پروندههای مدنی و کیفری به دلیل پیچیدگی قوانین ۱۴۰۴، بدون کمک یک وکیل حرفهای میتواند باعث ضررهای مالی و حقوقی جدی شود. یک وکیل متخصص میتواند:
- تشخیص دهد مسیر درست «مدنی» است یا «کیفری»
- دادخواست یا شکوائیه استاندارد تنظیم کند
- ادله معتبر و قابل قبول در دادگاه تهیه کند
- از حقوق شما در جلسه دفاع کند
- از صدور حکم ناعادلانه جلوگیری کند
چرا دفتر حقوقی حقگرا؟
- تجربه در دعاوی مدنی و کیفری پیچیده
- پیگیری حرفهای و دقیق پرونده
- ارائه مشاوره تخصصی و قابل فهم برای عموم
- احترام به حقوق موکل و شفافیت کامل
برای مشاوره یا ارجاع پرونده، میتوانید از طریق لینک زیر با ما در ارتباط باشید:
تماس با دفتر حقوقی حقگرا
نتیجهگیری نهایی
تفاوت آیین دادرسی مدنی و کیفری بیش از آنکه ظاهر ساده و صریحی داشته باشد، در عمل بسیار پیچیده است و مسیر اشتباه میتواند به ضرر جدی مالی یا کیفری منتهی شود. اگر موضوع اختلاف شما مالی، خانوادگی یا قراردادی است، مسیر مدنی مناسبتر است. اما اگر رفتار طرف مقابل جرم بوده و قانون برای آن مجازات تعیین کرده است، باید وارد مسیر کیفری شوید. در نهایت، بهترین تصمیم همیشه با مشورت و بررسی دقیق توسط یک وکیل متخصص گرفته میشود.
با کمک وکلای حرفهای دفتر حقوقی حقگرا، میتوانید با آرامش و اطمینان بیشتری وارد روند دادرسی شوید.
