شرایط شکایت چک کیفری
مختومه شدن پرونده مهریه
مهر ۳, ۱۴۰۳
گرفتن خسارت فسخ قرارداد
مهر ۷, ۱۴۰۳
شرایط شکایت چک کیفری در زبان عامیانه در چکی که واجد شرایط شکایت کیفری است، چک کیفری گفته می‌شود. چک جزو دعاوی حقوقی می‌باشد. شرایط شکایت کیفری از چک این است که چک بدون تاریخ یا چک سفید امضا و یا مشروط نباشد و بابت تضمین صادر نشود. یکی از راه‌های شکایت دارنده و ذینفع چک علیه صادرکننده، شکایت در دادسرا و اعلام جرم تحت عنوان صدور چک بلامحل است.
شرایط شکایت کیفری چک
چک فقط در صورتی امکان تعقیب کیفری (طرح شکایت کیفری) را دارد که حتی یکی از شرایط و اوصاف زیر برای چک وجود نداشته باشد.
1- چک بدون تاریخ
چکی که تاریخ نداشته باشد و به اصطلاح سفید تاریخ باشد و درج و انتخاب تاریخ در آن به دارنده سپرده شده باشد هر چند که صدور آن ممنوع نیست و دارنده را از حق مطالبه محروم نمی کند ولی امکان طرح شکایت کیفری صدور چک بلامحل در خصوص آن وجود ندارد.
2- چک سفید امضاء
به چکی گفته می شود که امضاء صادرکننده را دارد ولی باقی مندرجات آن یا قسمتی از مندرجات آن علاوه بر تاریخ نیز سفید است و تنظیم آن قسمت ها به دارنده واگذار شده است.
3- چک مشروط
به چکی گفته می شود که پرداخت وجه آن یا امکان مطالبه وجه آن منوط به حصول شرطی در آینده شده است.مثل اینکه چکی صادر شود و صادرکننده در چک درج نماید، وصول وجه آن منوط به موفقیت فلان اسب مسابقه است.
4- چک تضمین
در قراردادها بسیار متداول است که یک طرف بابت ضمانت حسن انجام کار یا بابت وجه التزام و یا به تعبیر کلی بابت توثیق و تضمین به طرف دیگر چک بدهد و در چک نیز از واژه تضمین استفاده نماید.
حقوقی شدن چک
تصور می‌شود، چکی که حقوقی شده از اعتبار افتاده است و بی‌ارزش است. در حالی که این‌گونه نیست. در چک‌های حقوقی فقط صادرکننده قابل تعقیب و مجازات كيفري نیست اما می‌توان تقاضای توقیف اموال و دارایی صادرکننده را کرد و دادگاه نیز حکم به پرداخت مبلغ چک خواهد داد مگر آن که با دفاعیات خوانده (صادرکننده) ثابت شود که به طور کلی طلبی وجود ندارد یا آنکه چک بابت ربا صادر شده است یا به هر دلیل دیگر دارنده چک (خواهان) استحقاقی ندارد.
مهلت زمان شکایت چک کیفری
برای طرح شکایت کیفری چک می‌بایست دارنده چک در تاریخ مندرج در آن و یا 6 ماه پس از تاریخ مذکور به بانک مراجعه نماید و وجه آن را مطالبه نموده و چنانچه با عدم پرداخت مواجه شد، گواهی عدم پرداخت دریافت نماید و ظرف 6 ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، با مراجعه به دادسرای محل وقوع جرم (دادسرایی که گواهی عدم پرداخت از آن صادر شده) طرح شکایت کیفری چک نماید.
مراحل شکایت کیفری چک
دعوای کیفری اعلام جرم نسبت به صدور چک بلامحل نیز از جمله پرونده‌های رایج در نظام قضایی ماست. در این نوع دعوا شاکی ابتدا باید شکواییه‌ای تنظیم و به دادسرای عمومی و انقلاب ارایه کند. مجازاتی که قانونگذار در قانون صدور چک، برای صادرکننده چک بلامحل در نظر گرفته است، حبس و جزای نقدی است. اما ممکن است دانستن جزئیات در مورد این نوع پرونده‌ها بتواند از حجم زیاد آنها بکاهد.
1- برگشت زدن چک
مراجعه به بانک و در صورت فقد یا کثر موجودی اقدام به اخذ گواهی عدم پرداخت یا به تعبیرعامیانه برگشت زدن چک اولین اقدام برای شروع مراحل شکایت کیفری چک برگشتی است.
2- مفهوم ذینفع چک
صرفنظر از اینکه در نهایت وجه چک متعلق به چه کسی است، قانونگذار کسی را دینفع می داند که با دردست داشتن چک به بانک مراجعه نموده و به طور قانونی اقدام به اخذ گواهی عدم پرداخت بنام خود می نماید.
3- دلایل برگشت خوردن چک
یک چک ممکن است به دلایل مختلف و متعددی برگشت بخورد از جمله اینکه :
. الف – کسر یا فقدان موجودی
. ب – مغایرت امضاء
. ج – قلم خوردگی
. د – مسدودی حساب
4- تنظیم متن شکواییه
برای تنظیم متن شکواییه توصیه ما این است که به دانش خود اکتفا نکنید و حتما حداقل با یک وکیل متخصص چک و اسناد تجاری و دعاوی کیفری مشورت نمایید.البته برای طی مراحل تنظیم شکایت حتما از وکیل حق‌گرا مشاوره بگیرد ولی اگر به هر دلیلی نمی‌خواهید وکیل بگیرید توصیه می کنیم تحت نظر وکیل حق‌گرا حداقل مشاوره حقوقی دریافت کنید.
5- مراجعه به دفتر خدمات قضایی
توجه داشته باشید همانطور که گفته شد ملاک تعیین دادگاه صالح برای شکایت شما، بانکی است که برای برگشت چک به آن مراجعه می کنید ولی در هر حال می توانید شکایت خود را در هر جای ایران و هر در دفتر خدمات قضایی ثبت نمایید.
6- تعیین مرجع قضایی صالح
مطابق رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عالی کشور در مورد سیستم یکپارچه بانک ها که امکان مطالبه علاوه بر شعبه افتتاح حساب در سایر شعب نیز وجود دارد، دارنده می تواند در هر شعبه که مراجعه نموده و گواهی عدم پرداخت صادر نموده نیز طرح دعوی نماید. به عبارت دیگر عنصر مادی جرم در محلی که چک با گواهی عدم پرداخت مواجه گردیده تحقق نموده است.
7- طی مراحل تحقیق و تعقیب جرم
جرم صدور چک بلامحل مانند سایر جرایم عمومی دارای یک مرحله تحقیق و تعقیب در دادسرا است.
8- اعلام تصمیم دادسرا
تصمیم دادسرا در خصوص چک بلامحل می تواند قرار جلب به دادرسی ، قرار منع تعقیب یا موقوفی تعقیب باشد.
9- رسیدگی در دادگاه
در صورتی که نظر قاضی دادسرا ، مجرمیت یا جلب به دادسی باشد پرونده برای تشخیص رسیدگی و ورود در ماهیت و تعیین میزان مجازات به دادگاه صالح ارسال خواهد شد.
10- اعتراض به قرارهای منع یا موقوفی تعقیب
منظور از قرار منع تعقیب قراری است که در اثز تصمیم مقام دادسرا و تشخیص وی به اینکه دلایل ارائه شده برای انتساب اتهام کافی نیست یا در وقوع جرم از سوی متهم تردید وجود دارد، صادر خواهد شد.
قرار موقوفی تعقیب در مواردی صادر می شود که صرفنظر از کفایت ادله یا انتساب اتهام ، متهم قابلیت محاکمه و مجازات را ندارد.مانند فوت متهم یا جنون وی. هر دوی قرارهای منع و موقوفی تعقیب در خصوص چک برگشتی از سوی شاکی قابل اعتراض در دادگاه کیفری دو هستند.
انتقال چک بعد از شکایت کیفری
اگر بعد از شکایت کیفری، شاکی چک را به دیگری انتقال دهد یا حقوق خود را نسبت به چک به هر نحو به دیگری واگذار نماید، تعقیب کیفری موقوف خواهد شد.
گذشت شاکی قبل از صدور حکم قطعی
هرگاه قبل از صدور حکم قطعی، شاکی گذشت نماید و یا اینکه متهم وجه چک و خسارات تأخیر تأدیه را نقداً به دارنده آن پرداخت کند یا موجبات پرداخت وجه چک و خسارات مذکور (از تاریخ ارائه چک به بانک) را فراهم کند یا در صندوق دادگستری یا اجرای ثبت تودیع نماید، مرجع رسیدگی قرار موقوفی تعقیب صادر خواهد کرد. صدور قرار موقوفی تعقیب مانع از آن نخواهد بود که آن دادگاه نسبت به سایر خسارات مورد مطالبه رسیدگی و حکم صادر کند.
گذشت شاکی پس از صدور حکم قطعی
هرگاه بعد از صدور حکم قطعی، شاکی گذشت کند و یا اینکه محکوم علیه به ترتیب فوق موجبات پرداخت وجه چک و خسارات تأخیر تأدیه و سایر خسارات مندرج در حکم را فراهم کند، اجرای حکم موقوف می شود و محکوم علیه فقط ملزم به پرداخت مبلغی معادل یک سوم جزای نقدی مقرر در حکم خواهد بود که به دستور دادستان به نفع دولت وصول خواهد شد.
ادعای مفقود یا مجعول یا سرقتی بودن چک
صادرکننده چک یا ذینفع یا قائم مقام آنها با تصریح به اینکه چک مفقود یا سرقت یا جعل شده و یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرایم دیگری تحصیل گردیده، می تواند کتباً دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک دهد. در این صورت بانک پس از احراز هویت دستور دهنده، از پرداخت وجه آن خودداری خواهد کرد و در صورت ارائه چک، بانک گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت اعلام شده به بانک صادر و تقسیم می نماید.
تکلیف کسی که دستور عدم پرداخت می دهد
دستور دهنده مکلف است پس از اعلام به بانک، شکایت خود را به مراجع قضایی تقدیم و حداکثر ظرف یک هفته گواهی شکایت خود را به بانک تسلیم نماید. در غیر این صورت پس از انقضا مدت مذکور، بانک از محل موجودی به تقاضای دارنده چک، وجه آن را پرداخت می کند.
تاثیر شکایت دارنده پس از دستور عدم پرداخت
دارنده چک می تواند علیه کسی که دستور عدم پرداخت داده شکایت کند و هرگاه خلاف ادعایی که موجب عدم پرداخت شده ثابت گردد، دستوردهنده علاوه بر مجازات مقرر برای جرم صدور چک بلامحل، به پرداخت کلیه خسارات وارده بر دارنده چک محکوم خواهد شد.
تعریف ذینفع : ذینفع کسی است که چک به نام او صادر یا ظهرنویسی شده چک به او واگذار شده است (یا چک در وجه حامل به او واگذار شده است).
تکلیف بانک پس از دستور عدم پرداخت
در صورتی که دستور عدم پرداخت بر این اساس صادر شود، بانک مکلف است وجه چک را تا تعیین تکلیف آن در مرجع رسیدگی با انصراف دستوردهنده در حساب مسدودی نگهداری نماید.
امکان دستور عدم پرداخت چک های تضمینی و مسافرتی
وجه چک های تضمینی و مسافرتی را نمی‌توان توقیف کرد مگر آنکه بانک صادرکننده نسبت به آن ادعای جعل نماید. در این مورد نیز حق دارنده چک راجع به شکایت به مراجع قضایی محفوظ خواهد بود.
اماره پرداخت وجه چک :
وجود چک در دست صادرکننده، دلیل پرداخت وجه آن و انصراف شاکی از شکایت است مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.
نشانی متهم در جرم صدور چک بلامحل
اگر به متهم دسترسی حاصل نشود، آخرین نشانی متهم در بانک محال علیه، اقامتگاه قانونی او محسوب است و هرگونه ابلاغ به نشانی مزبور به عمل می آید. هرگاه متهم حسب مورد در نشانی بانکی یا نشانی تعیین شده، شناخته نشود یا چنین محلی وجود نداشته باشد، گواهی مأمور به منزله ابلاغ اوراق تلقی می‌شود و رسیدگی بدون لزوم احضار متهم توسط آگهی به عمل می آید. مرجع رسیدگی حسب مورد یکی از قرارهای تأمین از جمله صدور قرار تأمین کفالت یا وثیقه، اعم از وجه نقد یا ضمانت نامه بانکی یا مال منقول یا غیر منقول را علیه صادرکننده صادر می نماید.
مجازات صدور چک کیفری
مطابق ماده 7 قانون صدور چک برای مجازات صدور چک کیفری یا همان چک برگشتی "هر کس مرتکب بزه صدور چک بلامحل گردد به شرح ذیل محکوم خواهد شد:
الف- اگر مبلغ مندرج در متن چک کمتر از 10,000,000 ریال باشد، به حبس تا حداکثر 6 ماه محکوم خواهد شد.
ب- اگر مبلغ مندرج در متن چک از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال باشد از شش ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
ج- اکر مبلغ در متن چک از پنجاه میلیون 50,000,000 ریال بیشتر باشد، به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت 2 سال محکوم خواهد شد.
