نحوه تقسیم ترکه بعد فوت
مهریه و ثبت قانونی مهر
مرداد ۸, ۱۴۰۴
حقوق مستاجر در زمان تخلیه
مرداد ۲۷, ۱۴۰۴
تقسیم ترکه بعد فوت یکی از مهم‌ترین مراحل حقوقی پس از فوت یک شخص است که با هدف مشخص کردن سهم هر یک از وراث از اموال باقی‌مانده صورت می‌گیرد. در این مقاله با تکیه بر قوانین جدید سال ۱۴۰۴، به‌طور کامل مراحل، الزامات، قوانین و نقش وکیل در تقسیم ترکه و تقسیم ماترک را بررسی می‌کنیم. اگر شما هم با این مسئله درگیر هستید، مطالعه این مطلب می‌تواند مسیر حقوقی شما را شفاف و ساده‌تر کند.
فهرست مطالب مقاله نحوه تقسیم ترکه بعد فوت
ترکه و ماترک (تعریف و تفاوت)
ترکه به کلیه اموال، دارایی‌ها، بدهی‌ها، حقوق و تعهداتی گفته می‌شود که پس از فوت متوفی باقی می‌ماند. از سوی دیگر، ماترک معمولاً به دارایی‌ها و اموال مثبت (نه بدهی‌ها) اشاره دارد.
به‌عبارت دیگر، ترکه مفهومی گسترده‌تر دارد و شامل همه حقوق و تعهدات متوفی است، در حالی‌که ماترک بیشتر به اموال مثبت اطلاق می‌شود که میان وراث تقسیم خواهد شد.
تقسیم ترکه چگونه انجام می‌شود؟
تقسیم ترکه فرایندی حقوقی است که در آن دارایی‌های متوفی میان ورثه وی مطابق با قوانین ارث، تقسیم می‌شود. این تقسیم‌بندی بر اساس سهم‌الارث هر یک از وراث صورت می‌گیرد.
تقسیم ترکه تنها پس از صدور گواهی انحصار وراثت و پرداخت دیون متوفی امکان‌پذیر است. در ایران، بر اساس قانون مدنی و قانون امور حسبی، تقسیم باید با رضایت تمام وراث یا به حکم دادگاه انجام شود.
آیا قبل از فوت امکان تقسیم ترکه وجود دارد؟
خیر، تقسیم ترکه فقط پس از فوت متوفی معنا دارد. قبل از آن، مالکیت اموال در اختیار خود شخص است و تقسیم آن به صورت هبه یا صلح، به اراده مالک بستگی دارد و از نظر حقوقی «تقسیم ترکه» محسوب نمی‌شود.
تفاوت تقسیم ترکه و ارث و سهم‌الارث
- تقسیم ترکه: مرحله‌ای است که اموال میان وراث تخصیص داده می‌شود.
- ارث: کلیت انتقال اموال، حقوق و دیون متوفی به ورثه.
- سهم‌الارث: میزان و مقدار قانونی‌ای که به هر وارث تعلق می‌گیرد.
به زبان ساده، ارث مفهومی کلی، سهم‌الارث میزان حق هر فرد، و تقسیم ترکه فرایند اجرایی تخصیص این حقوق است.
مراحل تقسیم ماترک
- مرحله ۱: مراجعه به وکیل مجرب در امور ارث و ترکه
- مرحله ۲: جمع‌آوری مدارک (شناسنامه، گواهی فوت، سند ملک و ...)
- مرحله ۳: اخذ گواهی انحصار وراثت
- مرحله ۴: ارزیابی دارایی‌ها و دیون متوفی
- مرحله ۵: تنظیم دادخواست تقسیم ترکه یا توافق‌نامه میان وراث
- مرحله ۶: اجرای حکم دادگاه یا تقسیم توافقی
در هر یک از مراحل، وکیل تقسیم ترکه می‌تواند روند را تسریع و از اختلافات احتمالی جلوگیری کند.
قوانین جدید و قدیم تقسیم ماترک
تا پیش از قانون اصلاحی سال ۱۴۰۴، دادخواست تقسیم ترکه فقط با توافق تمامی وراث امکان‌پذیر بود. اما طبق بخشنامه جدید قوه قضائیه در سال ۱۴۰۴، در صورت عدم توافق، دادگاه با تقاضای اکثریت وراث نیز می‌تواند وارد فرایند تقسیم شود.
همچنین، در قانون جدید، حق‌الزحمه کارشناسان رسمی و هزینه ارزیابی اموال نیز شفاف‌تر شده که این خود، اختلافات را کاهش داده است.
چه عواملی بر نحوه تقسیم ماترک اثرگذارند؟
- تعداد و نوع وراث (زن، شوهر، فرزند، مادر، پدر و ...)
- وجود وصیت‌نامه معتبر
- میزان بدهی‌ها و دیون مالیاتی متوفی
- وجود اموال مشاع یا ملکی که تقسیم آن دشوار است
- اختلاف میان وراث یا وجود وصی یا قیم
دادخواست تقسیم ترکه و نقش وکیل
دادخواست باید با تنظیم دقیق و توجه به جزئیات ارائه شود. وکیل متخصص با تجربه می‌تواند در تنظیم دادخواست، تشخیص صلاحیت دادگاه، گردآوری مدارک و دفاع در جلسات بسیار مؤثر باشد.
مشاوره با وکیل دفتر حقوقی حق‌گرا باعث جلوگیری از اشتباهات رایج و افزایش احتمال موفقیت پرونده خواهد شد.
طرح دعوای تقسیم ماترک
در صورت عدم توافق، هر یک از وراث می‌توانند به تنهایی برای طرح دعوای تقسیم ترکه اقدام کنند. این دعاوی در دادگاه خانواده یا حسب مورد در شوراهای حل اختلاف مطرح می‌شوند.
تأثیر بدهی متوفی بر ترکه
بر اساس ماده ۸۶۸ قانون مدنی، دیون متوفی باید قبل از تقسیم ترکه پرداخت شود. بنابراین اگر متوفی بدهی داشته باشد، ابتدا از اموال وی تسویه شده و مابقی بین وراث تقسیم می‌گردد.
عدم همکاری ورثه در تقسیم ماترک
در صورت خودداری یکی از وراث از همکاری، می‌توان از طریق دادگاه، الزام وی به شرکت در تقسیم را خواستار شد. همچنین می‌توان امین یا نماینده قانونی برای انجام تقسیم تعیین کرد.
تقسیم ماترک بدون مدارک
در موارد خاص، اگر برخی اسناد در دسترس نیست، با ارائه استشهادیه، شهادت شهود، استعلام از ثبت اسناد یا املاک و با کمک وکیل، امکان پیگیری پرونده وجود دارد.
مدارک مورد نیاز برای تقسیم ترکه
- گواهی فوت
- شناسنامه و کارت ملی متوفی و وراث
- گواهی انحصار وراثت
- اسناد مالکیت، حساب بانکی، بیمه عمر و ...
مرجع رسیدگی به تقسیم ترکه
بر حسب مورد، دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به تقسیم ترکه را دارند. همچنین اداره ثبت در صورت توافق همه وراث نیز می‌تواند مرجع رسیدگی باشد.
نمونه دادخواست تقسیم ترکه
نمونه دادخواست به شرح زیر است:
ریاست محترم مجتمع قضایی خانواده ... اینجانب ... فرزند ... به نشانی ... با توجه به فوت مورث ما مرحوم ... و وجود اموال، درخواست تقسیم ترکه را دارم. ضمناً گواهی انحصار وراثت پیوست می‌باشد.
مدت زمان رسیدگی به تقسیم ترکه
در صورت همکاری وراث و تکمیل مدارک، تقسیم ترکه معمولاً بین ۱ تا ۳ ماه طول می‌کشد. در پرونده‌های اختلافی یا پیچیده، این زمان ممکن است تا ۶ ماه افزایش یابد.
اعتراض به نحوه تقسیم ماترک
هر یک از وراث می‌تواند به نحوه تقسیم ترکه اعتراض کند و دادخواست تجدیدنظر بدهد. برای این کار، مشاوره با وکیل بسیار حیاتی است تا ادله قانونی به شکل دقیق طرح شود.
وکیل تقسیم ترکه چه کمکی می‌کند؟
وکیل متخصص در تقسیم ماترک نقش اساسی در پیگیری پرونده، جلوگیری از تضییع حق، تسریع در روند و برقراری عدالت میان وراث دارد. مشاوره با وکیل باعث صرفه‌جویی در زمان، هزینه و پیشگیری از تعارضات شدید خانوادگی می‌شود.
دفتر حقوقی حق‌گرا با بهره‌گیری از تیم وکلای مجرب در امور ارث، آماده پذیرش پرونده شماست.
سوالات متداول
آیا بدون گواهی انحصار وراثت می‌توان ترکه را تقسیم کرد؟
خیر، این گواهی از الزامات قانونی تقسیم ترکه است.
آیا بدهی متوفی به ارث می‌رسد؟
بله، اما فقط از محل ترکه پرداخت می‌شود و وراث مسئولیتی خارج از ترکه ندارند.
مزیت مشاوره با وکیل دفتر حقوقی حق‌گرا
دفتر حقوقی حق‌گرا با تجربه موفق در صدها پرونده ارث و ترکه، آماده ارائه خدمات حقوقی دقیق، سریع و منطبق با قوانین به‌روز سال ۱۴۰۴ به شما عزیزان است. با ما تماس بگیرید تا به صورت اختصاصی پرونده‌تان بررسی و پیگیری شود.
