قانون مجازات حبس جنحه‌ای
عفو و بخشودگی محکومیت مالی
اسفند ۱۱, ۱۴۰۳
جرایم قابل بررسی دادگاه انقلاب تهران
اسفند ۱۵, ۱۴۰۳
در قانون مجازات سابق، مجازات‌ها را بر اساس شدت و ضعف جرم به جنایت، جنحه و خلاف تقسیم‌بندی می‌کردند و در نتیجه چنانچه مدت حبس، حداکثر ۳ سال در نظر گرفته می‌شد، به آن حبس جنحه‌ای گفته می‌شد.
فهرست قانون مجازات حبس جنحه‌ای
جنحه تفاوت جنحه و جنایت حبس جنحه ای در قانون کیفر حبس جنحه ای قانون غیبت از سربازی و حبس جنحه ایجنحه
جنحه از ریشه جناح و به معنی گناه می‌باشد و در اصطلاح حقوقی نوعی جرم است که مجازات آن خفیف‌تر از جنایت و شدیدتر از خلاف باشد. امروزه با تصویب قانون مجازات اسلامی، تقسیم‌بندی جرایم به جنایت و جنحه از میان رفته است. به طور کلی این تقسیم بندی مربوط به نظام سابق آیین دادرسی کیفری است و این عنوان امروزه به کار نمی‌رود.جنحه، نیز یکی از انواع جرم است؛ اما از نظر شدت با انواع دیگرآن تفاوت دارد؛ زیرا بالاتر از «خلاف»به شمار آمده ودر مرحله پایین‌تری از «جنایت» قرار دارد.البته همه موارد جرم، ارتکاب عمل غیر قانونی است که در آن قصد ارتکاب جرم وجود داشته و منجر به آسیب به جامعه یا اشخاص شود. شرع اسلام برای جرائم «جنحه»، مجازات کاملا دقیقی را مشخص ننموده و مقدار آن‌را البته با تعیین حدودی بر عهده قاضی گذاشته است.
نمونه حبس جنحه‌ای:
ماده ۱۹ قانون ثبت احوال مصوب ۱۶/۴/۱۳۵۵، ماما یا پزشکی که در حین ولادت حضور و در زایمان دخالت داشته مکلف به صدور گواهی ولادت و ارسال یک نسخه از آن به ثبت احوال محل در مهلت ۱۵ روز می‌باشد، در صورت تخلف از این امر طبق بند جماده ۴۹ همین قانون به حبس جنحه‌ای از ۶۱ روز تا ۶ ماه محکوم خواهد شد.
تفاوت جنحه و جنایت
جنایت عبارت است از: وارد کردن هر نوع صدمه داراى کیفر شرعى (مانند قصاص، دیه، ارش یا کفّاره) به تمامیت جسمى انسان یا حیوانى. البته واژه «جنایت» در لغت و متون دینى، معادل واژه «ذنب» و «معصیت» و «گناه»نیز مورد استفاده قرار گرفته است.همچنین در کلمات فقها نیز «جنایت» به معناى ارتکاب حرام در حال احرام حج، یا کارهاى ممنوع در محدوده حرم به کار رفته است. لکن معناى خاص فقهى آن، واردکردن صدمه بدنى به دیگرى است؛ اعم از کشتن، ایراد جراحت و یا شکستگى و مانند آن خلاف نیز به جرمی گفته می شود که مجازات آن بسیار سبک است.
حبس جنحه ای در قانون
ماده ۲۴ – هر کس به موجب حکم قطعی به حبس جنحه‌ای یا جنایی محکوم شده و از تاریخ قطعیت حکم تا زمان اعاده حیثیت یا شمول مرور‌زمان مرتکب جنحه یا جنایت دیگری بشود مشمول مقررات تکرار جرم خواهد بود.ماده ۲۵ – در مورد تکرار جرم به طریق زیر رفتار می‌شود:
اگر مجرم دارای سابقه محکومیت جنایی یا جنحه باشد و مرتکب جرم دیگری شود به بیش از حداکثر مجازات جرم جدید محکوم میگردد بدون آنکه‌از یک برابر و نیم حداکثر مذکور تجاوز کند در صورت وجود کیفیات مخفف دادگاه نمیتواند مجازات مرتکب را کمتر از یک برابر و نیم حداقل مجازات‌جرم جدید تعیین کند.
ماده ۲۸ – اشخاص زیر معاون مجرم محسوب میشوند:
۱ – هر کس بر اثر تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع کسی را مصمم به ارتکاب جرم نماید و یا به وسیله دسیسه و فریب و نیرنگ موجب وقوع‌جرم شود.
۲ – هر کس با علم و اطلاع وسائل ارتکاب جرم را تهیه کند و یا طریق ارتکاب آن را با علم به قصد مرتکب ارائه دهد.
۳ – هر کس عالماً عامداً وقوع جرم را تسهیل کند.مجازات معاونت در جنحه یا جنایت مجازات مباشرت در ارتکاب آن است ولی دادگاه می‌تواند نظر به اوضاع و احوال و میزان تأثیر عمل معاون‌مجازات را تخفیف دهد.
ماده ۴۶ – دادگاه می‌تواند در صورت وجود کیفیات مخفف مجازاتهای جنحه و جنایت را به طریق زیر تخفیف دهد مگر اینکه در قانون خلاف آن‌مقرر شده باشد:
۱ – اعدام به حبس دائم یا حبس جنایی درجه ۱.
۲ – حبس دائم به حبس جنایی درجه ۱ یا درجه ۲.
۳ – حبس جنایی درجه ۱ به حبس جایی درجه ۲ که بیش از سه سال نباشد یا حبس جنحه‌ای که کمتر از دو سال نباشد.
۴ – حبس جنایی درجه ۲ به حبس جنحه‌ای که بیش از دو سال و کمتر از شش ماه نباشد.
۵ – حبس جنحه‌ای تا حداقل حبس مزبور یا تا حداقل جزای نقدی.
تبصره ۱ – در مورد جزاهای نقدی نسبی کیفیات مشدد و مخفف قابل اعمال نیست ولی در مورد جزای نقدی ثابت دادگاه می‌تواند در صورت‌وجود کیفیات مخفف جزای نقدی را اعم از اینکه توأم با حبس باشد یا نباشد تا نصف حداقل مقرر برای آن جرم و در صورتی که بدون حداقل و حداکثر‌باشد تا نصف تخفیف دهد.
تبصره ۲ – در صورتی که مرتکب قبلاً با استفاده از کیفیات مخفف به جزای نقدی محکوم شده باشد دادگاه نمیتواند مجدداً با رعایت تخفیف‌مجازات حبس او را به جزای نقدی تبدیل نماید مگر اینکه جرم ارتکابی قبلی غیر عمدی باشد.
ماده ۴۹ – مرور زمان تعقیب جرم را موقوف می‌کند و مدت آن از قرار زیر است:
۱ – پانزده سال برای جرمی که مجازات آن اعدام یا حبس دائم است.
۲ – ده سال برای سایر جنایات.
۳ – پنج سال برای جنحه‌هایی که حداکثر مجازات آن‌ها سه سال حبس جنحه‌ای است.
۴ – سه سال برای سایر جنحه‌ها.
۵ – یک سال برای خلاف.
برای تعیین مرور زمان اصل مجازات جرم بدون رعایت کیفیات مخفف یا مشدد مناط اعتبار است.
ماده ۱۵۳ -
۱ – در صورتیکه وجوه یا اموال را بنفع خود یا دیگرﻯ مورد استفاده غیر مجاز قرار دهد و میزان انتفاع از ده هزار و یک ریال تا یکصد هزار ریال باشد مرتکب به ششماه تا سه سال حبس جنحه ای و هر گاه بیش از این مبلغ باشد بدو تا ده سال حبس جنایی درجه ۲ و انفصال دایم از خدمت محکوم میگردد و در هر دو مورد علاوه بر رد مبلغ مورد انتفاع به جزای نقدی معادل دو برابر آن نیز محکوم خواهد شد.
۲ – در موردیکه وجوه یا اموال عامدا بمصارفی رسیده که اساسا در قانون اعتباری برای آن منظور نشده یا در غیر مورد معین یا زاید بر اعتبار مصوب مصرف شده و میزان آن بیش از ده هزار ریال باشد مرتکب به حبس جنحه ای از ششماه تا سه سال محکوم خواهد شد. همین مجازات مقرر است برای موردیکه وجوه سپرده اشخاص برخلاف مقررات قانونی در سازمان یا موسسه مصرف شده باشد.
با این تفاوت که عبارت « حبس تعزیری » جایگزین عبارت «حبس جنحه‌ای » شد البته به دلیل نبود سابقه جرم صدور چک پرداخت نشدنی در منابع فقهی، این جرم از جمله جرایم تعزیری که مجازات آن در شرع معین شده، محسوب نمی‌شود، اگرچه با بساط قلمرو قاعده «اکل مال بباطل » می‌توان به آن صبغه شرعی داد اما باید گفت مصادیق قاعده فوق الذکر محدود به مواردی است که در منابع معتبر فقهی به آن‌ها اشاره شده است، در غیر این صورت بسیاری از جرایم علیه اموال یا جرایم اقتصادی مانند قاچاق کالا، ارز و پولشویی در این مقوله قرار می‌گیرد.
۱ – برای مرتبه اول فرار به حبس جنحه ای از سه ماه تا یکسال.
۲ – برای مرتبه دوم فرار ( بعد از صدور و رای قطعی محکومیت مرتبه اول) به حبس جنحه ای از یک سال تا دو سال.
۳ – برای مرتبه سوم فرار ( بعد از صدور رای قطعی محکومیت مرتبه دوم) به حبس جنحه ای از دو تا سه سال و در این مورد دادگاه نمیتواند مرتکب را به کمتر از حداقل محکوم نماید.
تبصره (منسوخه ۱۸/۰۴/۱۳۵۴)– سربازان وظیفه که در زمان صلح فراری شده اند هرگاه شخصا خود را به یکانهای مربوط معرفی نمایند در صورتی که در زمان جنگ یا بسیج بوده یا یگان مربوط در ماموریت آماده باش رزمی باشد از تعقیب و کیفر معاف خواهند بود و در غیر حالات بالا بر حسب مورد بحداقل کیفر مقرر در این ماده محکوم میشوند. وکیل‌ها و مشاوران حقوقی حق‌گرا آماده پاسخگویی به سوالات و ابهامات شما درباره این قانون منسوخ حبس جنحه‌ای هستند.
۱ – پانزده سال برای جرمی که مجازات آن اعدام یا حبس دائم است.
۲ – ده سال برای سایر جنایات.
۳ – پنج سال برای جنحه‌هایی که حداکثر مجازات آن‌ها سه سال حبس جنحه‌ای است.
۴ – سه سال برای سایر جنحه‌ها.
۵ – یک سال برای خلاف.
برای تعیین مرور زمان اصل مجازات جرم بدون رعایت کیفیات مخفف یا مشدد مناط اعتبار است.
ماده ۱۵۳ -
۱ – در صورتیکه وجوه یا اموال را بنفع خود یا دیگرﻯ مورد استفاده غیر مجاز قرار دهد و میزان انتفاع از ده هزار و یک ریال تا یکصد هزار ریال باشد مرتکب به ششماه تا سه سال حبس جنحه ای و هر گاه بیش از این مبلغ باشد بدو تا ده سال حبس جنایی درجه ۲ و انفصال دایم از خدمت محکوم میگردد و در هر دو مورد علاوه بر رد مبلغ مورد انتفاع به جزای نقدی معادل دو برابر آن نیز محکوم خواهد شد.
۲ – در موردیکه وجوه یا اموال عامدا بمصارفی رسیده که اساسا در قانون اعتباری برای آن منظور نشده یا در غیر مورد معین یا زاید بر اعتبار مصوب مصرف شده و میزان آن بیش از ده هزار ریال باشد مرتکب به حبس جنحه ای از ششماه تا سه سال محکوم خواهد شد. همین مجازات مقرر است برای موردیکه وجوه سپرده اشخاص برخلاف مقررات قانونی در سازمان یا موسسه مصرف شده باشد.
کیفر حبس جنحه ای
یکی از کیفرهای پیش‌بینی شده توسط قانونگذار برای جرم، صدور چک پرداخت نشدنی بنا بر ماده 6 (ماده 7 فعلی) قانون صدور چک مصوب 1355 حبس جنحه‌ای از شش ماه تا دو سال بود. به این موضوع در ماده 7 قانون اصلاح، موادی از قانون صدور چک که در سال 1372 به تصویب رسید، اشاره شده است.با این تفاوت که عبارت « حبس تعزیری » جایگزین عبارت «حبس جنحه‌ای » شد البته به دلیل نبود سابقه جرم صدور چک پرداخت نشدنی در منابع فقهی، این جرم از جمله جرایم تعزیری که مجازات آن در شرع معین شده، محسوب نمی‌شود، اگرچه با بساط قلمرو قاعده «اکل مال بباطل » می‌توان به آن صبغه شرعی داد اما باید گفت مصادیق قاعده فوق الذکر محدود به مواردی است که در منابع معتبر فقهی به آن‌ها اشاره شده است، در غیر این صورت بسیاری از جرایم علیه اموال یا جرایم اقتصادی مانند قاچاق کالا، ارز و پولشویی در این مقوله قرار می‌گیرد.
قانون غیبت از سربازی و حبس جنحه ای
ماده ۳۵۵ قانون دادرسی و کیفر ارتش مصوب ۱۳۱۸ مصوب ۱۳۱۸,۱۰,۰۴: منسوخه ۱۸/۰۴/۱۳۵۴ - سربازان وظیفه که در زمان صلح مدت غیبت آنان در خدمت از هفت روز متوالی تجاوز نماید و عذر موجهی نداشته باشند فراری محسوب و پس از دستگیری به ترتیب زیر محکوم میشوند:۱ – برای مرتبه اول فرار به حبس جنحه ای از سه ماه تا یکسال.
۲ – برای مرتبه دوم فرار ( بعد از صدور و رای قطعی محکومیت مرتبه اول) به حبس جنحه ای از یک سال تا دو سال.
۳ – برای مرتبه سوم فرار ( بعد از صدور رای قطعی محکومیت مرتبه دوم) به حبس جنحه ای از دو تا سه سال و در این مورد دادگاه نمیتواند مرتکب را به کمتر از حداقل محکوم نماید.
تبصره (منسوخه ۱۸/۰۴/۱۳۵۴)– سربازان وظیفه که در زمان صلح فراری شده اند هرگاه شخصا خود را به یکانهای مربوط معرفی نمایند در صورتی که در زمان جنگ یا بسیج بوده یا یگان مربوط در ماموریت آماده باش رزمی باشد از تعقیب و کیفر معاف خواهند بود و در غیر حالات بالا بر حسب مورد بحداقل کیفر مقرر در این ماده محکوم میشوند. وکیل‌ها و مشاوران حقوقی حق‌گرا آماده پاسخگویی به سوالات و ابهامات شما درباره این قانون منسوخ حبس جنحه‌ای هستند.
