شکایت از شهادت دروغ
اعتراض شاکی به حکم برائت
آبان ۷, ۱۴۰۳
نحوه اجرای حکم تعلیق مجازات
آبان ۷, ۱۴۰۳
شهادت دورغ و همچنین قسم کذب از جرایمی است که به دلیل جایگاه خاص شهادت در اثبات حق و حقوق، بسیار شایع است. در نظام حقوقی ما، افراد می‌توانند حق خود را بر اساس شهادت شاهدان یا صرفا با یاد کردن قسم، اثبات کنند. همچنین اگر شهادتی بر اساس دورغ باشد می‌توانند با اثبات شهادت دروغ توسط وکیل شکایت خود را نیز ثبت کنند.
شهادت در دادگاه
شهادت دادن بر اساس ماده ۱۷۴ قانون مجازات اسلامی عبارت از اخبار شخصی غیر از طرفین دعوی به وقوع یا عدم وقوع جرم توسط متهم یا هر امر دیگری نزد مقام قضایی است. در واقع اگر کسی غیر از طرفین دعوا، شاهد بر امری باشد و نزد مقام قضایی بر وقوع یا عدم وقوع آن گواهی دهد، این امر شهادت محسوب می‌شود.شهادت دروغ
شهادت کذب در واقع بیان چیزی غیر از آن چیزی است که فرد مشاهده کرده است. البته گاهی فرد، شاهد اتفاق جرم یا امری بوده ولی بر خلاف آن بیاناتی را بیان می‌کند. گاهی نیز فرد اساسا چیزی را مشاهده نکرده است و برخلاف آن مدعی مشاهده آن می‌شود. هردو مورد می‌تواند مصداقی از شهادت دروغ باشد.شهادت دروغ یکی از دلایل اثبات دعوا است. شهادت کذب، به معنای این است که فردی که به آن شاهد یا گواه می‌گویند، از حقیقت امری که می‌تواند وقوع جرمی باشد، اطلاع دارد و نزد مقامات صالح قضایی، گواهی می‌دهد. شهادت دورغ، خبری است که ممکن است به نفع یا ضرر دیگران باشد و ارتباطی به خود خبر دهنده ندارد بنابراین، شهادت با اقرار متفاوت است. شهادت نزد سایر مقامات رسمی غیر‌قضایی که در قانون مشخص شده‌اند هم شهادت دروغ محسوب می‌شود.
جرم شهادت دروغ
براساس ماده 1258 قانون مدنی ادله اثبات دعوی به صورت زیر هستند :● اقرار
● قسم
● شهادت
● اسناد کتبی
● امارات
جرم شهادت دروغ، به این معنا بوده که فردی، شهادتی بر خلاف واقع می‌دهد؛ یعنی نزد مقام قضائی و در دادگاه، برخلاف آنچه که در حقیقت رخ داده است، شهادت می‌دهد، که ممکن است شهادت او تأثیر بسیار زیادی در حکم نهایی دادگاه داشته باشد.
مجازات شهادت دروغ در دادگاه
شهادت دروغ در دادگاه، اقدامی مجرمانه تلقی شده و از ارکان بر هم زننده نظم عمومی و عدالت قضایی به شمار می رود. این جرم، با خدشه وارد کردن به اعتبار نظام دادرسی، موجب تضییع حقوق افراد و سلب اعتماد عمومی از دستگاه قضا می‌گردد.قانونگذار برای مقابله با این معضل و حفظ حقوق شهروندان، مجازاتی را برای مرتکبین جرم شهادت دروغ در نظر گرفته است. البته این شهادت و شرایط آن و همچنین اثبات حق به وسیله قسم خوردن، بسته به این که فرد به دنبال مطالبه چه چیزی بوده و چه منافعی میبرد، فرق می‌کند.
بر اساس ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، هرکس در دادگاه، نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد، به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
البته بر اساس تبصره این ماده، مجازات مذکور در این ماده علاوه بر مجازاتی است که در باب حدود و قصاص و دیات برای شهادت دروغ ذکر گردیده است. به عنوان مثال، در خصوص شهادت بر زنا یا لواط، شاهد باید حضوری، عملی را که زنا یا لواط با آن محقق می‌شود دیده باشد و هرگاه شهادت مستند به مشاهده نباشد و همچنین اگر شهود به عدد لازم یعنی ۴ نفر نرسند، شهادت در خصوص زنا یا لواط، قذف محسوب می‌شود و موجب حد است.
همچنین بر اساس همین تبصره، شهادت کذبی که طبق آن قصاص، اعدام یا قطع عضو صورت می‌گیرد، اگر احراز شود که عمدی بوده است، شاهد، قصاص می‌شود و اگر غیرعمدی باشد، باید دیه بپردازد و ظاهرا حسب مورد علاوه بر اجرای حد و قصاص و دیه، باید مجازات ماده ۶۵۰ نیز اعمال شود.
میزان مجازات شهادت دروغ
قانونگذار برای مجازات شهادت دروغ، کیفیتی در نظر گرفته است. بر اساس این ماده، دادگاه با توجه به شرایط و اوضاع پرونده، میزان مجازات را از سه ماه و یک روز حبس تا دو سال حبس و یا از بیست و پنج میلیون تا یکصد میلیون ریال جزای نقدی تعیین می‌نماید.برخی از این شرایط و اوضاع عبارتند از:
– شدت و حدت ضرر و زیان ناشی از شهادت دروغ برای فرد زیان دیده
– سوابق کیفری فرد شاهد
– انگیزه فرد از دادن شهادت دروغ
شهادت دروغ در دادگاه
یکی از شروطی که برای تحقق جرم شهادت دورغ باید وجود داشته باشد این است که شهادت تنها در محاکم قضایی مانند دادگاه و دادسرا انجام شود. بنابراین اگر فردی نزد ماموران نیروی انتظامی به امری شهادت دهد، عمل او نمی‌تواند مصداق شهادت دروغ و کذب باشد.باید توجه داشت که کلمه «دادگاه»، مطلق است و شامل دادگاه عمومی، انقلاب، نظامی، ویژه روحانیت و همچنین دادسراهای مشغول در معیت این محاکم می‌شود. یعنی شهادت دروغ در همه اقسام دادگاه‌ها می‌تواند سبب تحقق این جرم گردد.
قصد شاهد از شهادت کذب
یکی دیگر از شروط و نکات در مورد جرم شهادت دروغ این است که صرف این که فرد بداند که شهادتش دروغ است، برای تحقق جرم کافی است. صرف وجود سوءنیت عام در این جرم کافی است و لازم نیست که فرد از شهادت خود به دنبال ضرر وارد کردن به دیگری باشد. هرچند ممکن است شاهد به دنبال اهداف خود در این زمینه باشد.همچنین صرف ادای شهادت دروغ برای تحقق جرم کافی است و نیازی نیست که از ادای شهادت، ضرری متوجه فرد دیگری گردد. پس این جرم، جرمی مطلق بوده و نیاز به حصول نتیجه از آن نیست.
شرایط لازم برای تحقق جرم شهادت کذب به صورت زیر است:
○ برای تحقق جرم شهادت دروغ، نیاز به حصول نتیجه خاصی نبوده و صرف ادای شهادت سبب وقوع جرم است.
○ شهادت کذب ممکن است شفاهی و یا کتبی باشد؛
○ شهادت دروغ، چه در دادگاه چه در دادسرا، در نزد مقام قضایی سبب مجازات فرد است؛
تحقق جرم شهادت دورغ
براساس ماده 49 قانون ثبت احوال اگر کسی در اداره ثبت احوال، به دروغ شهادت بدهد که فلان شخص صاحب فرزندی شده است و این شهادت، موثر در صدور شناسنامه مورد شهادت گردد، مشمول شهادت دروغ است.براساس ماده 2 قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه، افرادی که عامدا در امر ولادت، وفات یا هویت اعلام خلاف واقع کنند، مشمول مجازات مقرر، برای جرم شهادت دروغ می‌شوند. براساس ماده 10 قانون تصدیق انحصار وراثت، هر شاهدی که در موضوع تحصیل تصدیق وراثت، برخلاف واقع شهادت دهد، مشمول تعقیب و مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ است.
براساس بند 2 ماده 15 قانون راجع به ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران، هرکس نزد مامورین ذی‌المدخل برای تحصیل جواز اقامت یا ورود یا مواردی که در تشخیص کسب تابعیت موثر است، به صورت عامدا، خلاف واقع حرف بزند، مشمول مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ می‌شود.
نحوه شکایت از شهادت دروغ
اگر هر یک از طرفین ادعا داشته باشند که شاهد طرف مقابل اقدام به اَدای شهادت کذب کرده است، این حق را دارد که از این شاهد شکایتی تحت عنوان شکایت از شهادت دورغ نماید. برای شکایت باید شخصی که قصد آن را دارد، ابتدا به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و بعد از راهنمایی و مشاره حقوقی با وکیل حق‌گرا، شکایتی تحت عنوان شکایت شهادت دروغ تنظیم نماید.پس از ثبت اعتراض از طریق دفاتر خدمات و به صورت آنلاین انجام می‌شود و در صورتی که کذب بودن شهادت به دادگاه اثبات شود، حکم به مجازات شاهد داده می‌شود. این شکواییه سپس از طریق دفاتر خدمات قضایی برای رسیدگی به دادسرا ارسال می‌شود و دادسرا اقدام به انجام تحقیقات درباره احراز جرم می‌کند.
دقت کنید که دادسرا حق صدور رأی را نداشته و صرفاً می‌تواند تحقیقات لازم را انجام دهد.
نحوه اثبات شهادت دروغ
اثبات شهادت دروغ در دادگاه، امری ضروری برای احقاق حق و اجرای مجازات مرتکبین این جرم محسوب می‌شود. با توجه به اهمیت موضوع، قانونگذار روش‌های مختلفی را برای اثبات شهادت دروغ پیش‌بینی نموده است.روش‌های اثبات شهادت دروغ
– شهادت: شهادت دو شاهد عادل که شهادت فرد را کذب بدانند، از دیگر راه های اثبات جرم است. شرایط و ویژگی های شهود عادل در قانون مجازات اسلامی به طور کامل ذکر گردیده است.
– اقرار: صریح ترین دلیل برای اثبات شهادت دروغ، اقرار خود فرد شاهد است. در صورتی که شاهد اقرار نماید که شهادت وی خلاف واقع بوده است، دادگاه می‌تواند بر اساس اقرار وی حکم صادر نماید.
– علم قاضی: در برخی موارد، قاضی دادگاه با بررسی اوراق و قرائن موجود در پرونده، علم و یقین حاصل می‌نماید که شهادت ارائه شده خلاف واقع است. در چنین شرایطی، قاضی می‌تواند راسا اقدام به صدور حکم بر اساس علم خود نماید.
اثبات شهادت دروغ با استفاده از روش‌های قانونی ذکر شده، امکان پذیر است. افراد در صورت مشاهده نشانه‌هایی از کذب بودن شهادت، می‌توانند با همراهی وکیل به جمع آوری اسناد و مدارک و یا معرفی شهود، نسبت به اثبات آن اقدام نمایند.
پس از اینکه تحقیقات لازم در دادسرا انجام گرفت، اگر صحت شکایت از شهادت دروغ در دادسرا احراز گردد، دادسرا پرونده را برای صدور حکم به دادگاه ارسال خواهد نمود و اگر جرم احراز نشود، قرار منع تعقیب صادر می‌شود. پس از ارجاع پرونده به دادگاه، دادگاه باید بر اساس ادله و مستندات پرونده، اقدام به صدور رأی نموده و مجازات لازم بر شاهدی که شهادت کذب داده است، اجرا می‌شود.
آثار حکم از شهادت کذب
بطلان حکم، نتیجه شهادت دروغ: یکی از ادله اثباتی دعوا در ماده 160 به بعد از قانون مجازات اسلامی شهادت عنوان گردیده است. همان‌طور که بیان شد، شهادت دروغ (کذب) به این معناست که شخصی با هر انگیزه ای؛ عالما و عامدا شهادتی برخلاف واقعیت و حقیقت ارائه دهد. به عبارت دیگر وقتی فرد خلاف آنچه دیده و یا شنیده است نزد دادگاه و مقامات رسمی و در دادگاه اظهار اطلاع کند شهادت دروغ داده است و مرتکب بزه شهادت دروغ گردیده است.این جرم از جرایم عمدی است و از این رو نمی‌توان کسی را که سهواً و به اشتباه مبادرت به بیان اکاذیب در قالب شهادت کرده است، مشمول جرم شهادت دروغ دانست. بدیهی است اگر پایه صدور حکمی شهادت کذب باشد با اثبات کذب بودن شهادت در مراجع صالح قضایی و این امر که شهادت موضوعاً منتفی است از موجبات بطلان و به بیان بهتر از طرق اعاده دادرسی می‌باشد. ( بررسی شهادت کذب )
راه‌های اثبات شهادت کذب
از مهمترین راه‌های دفاع در اثبات دروغ بودن شهادت شهود توسل به دو راهکار جرح شهود و همچنین طرح سوالاتی هوشمندانه و دقیق از شهود در محضر دادگاه در دعاوی حقوقی، کیفری و خانواده و غیره می‌باشد.1- جرح شهود
یکی از راه‌های اثبات شهادت کذب که بسیار هم مهم است جرح شهود است که بدین معناست که مدعی شهادت کذب، ادعا نماید شاهد طرف مقابل، فاقد یکی از شرایطی است که قانون برای شهود (بالغ، عاقل، عدالت، طهارت مولد، ذی نفع نبودن در موضوع دعوی، نداشتن خصومت با یکی از طرفین دعوی، عدم اشتغال به تکدی گری و ولگردی) تعیین کرده است. در این صورت دادگاه به بررسی موارد جرح می‌پردازد.
2- طرح سوالاتی زیرکانه از شهود و ارایه تعارض در اظهارات
در این خصوص پیشنهاد می‌گردد از قاضی پرونده تقاضای ادای شهادت منفردانه شهود گردید؛ چرا که در صورت اثبات کذب بودن شهود، شاهد تعارض گویی‌های فراروان شهود با شخصی می‌گردید که به شهود کذب متوسل گردیده است و این امر نیازمند طراحی سوالات و سناریوی از پیش ساخته‌ای می‌باشد که بتوانید از طریق آن تعارض در صحبت‌های شهود را برملا سازید.
توانایی به چالش کشیدن شهود با پرسش سوالات پشت‌سر هم که شهود را گیج کند و باعث شود تا در بین سوالات زیرکانه حقایق را فاش کند در تخصص وکیل با تجربه است. این امر نیازمند طراحی سوالات و سناریوی از پیش ساخته‌ای توسط وکیل می‌باشد که بتوانید از طریق آن تعارض در صحبت‌های شهود را برملا سازید.
مهلت شکایت از شهادت دروغ
مهلت شکایت از شهادت دروغ از جمله مواردی است که مشمول مرور زمان تعقیب می‌شود. جرم شهادت کذب پس از انقضای مدت یک سال طرح دعوی توسط کسی که شهادت دروغ داده است دیگر پیگیری نمی‌شود و مشمول مرور زمان تعقیب می‌شود.منظور از مرور زمان مدتی است که پس از آن دیگر جرم مورد تعقیب قرار نمی‌گیرد و مجازات هم اعمال نمی‌شود. مرور زمان بر سه قسم است: مرور زمان تعقیب، زمان صدور حکم و مرور زمان اجرای حکم. شکایت از شهادت دروغ مشمول مرور زمان تعقیب است.
بنابراین حتی اگر کسی جرم شهادت دروغ را مرتکب شود اما مجرم طی مدت یک سال دستگیر نشود، پس از انقضای آن مدت دیگر مجرم مورد تعقیب قرار نمی‌گیرد و می‌گویند جرم مشمول مرور زمان شده است. این مدت زمان برای شکایت و پیگیری از شهادت دروغ حدود یک سال است.
البته طبق ماده ۱۹۷ قانون مدنی اسلامی برای احراز اینکه گفته‌های شاهد شرعی است یا شرعی نیست قاضی می‌تواند برای مرور زمان در شکایت شهادت کذب به مدت ۱۰ روز به طرفین دعوا فرصت دهد.
مرور زمان در شکایت شهادت کذب
مرور زمان در شهادت دروغ به معنای این است که زمان گذشته و اطلاعات جدید ممکن است باعث تغییر در شهادت یا اظهارنظر فرد شود. به عبارت دیگر، اگر کسی در یک زمان مشخص شهادتی می‌دهد ولی در زمان‌های بعدی اطلاعات جدید بدست آید که با شهادت او در تضاد است، او ممکن است شهادت خود را تغییر دهد یا اظهارنظر خود را تصحیح کند.این موضوع به ویژه در قضایای حقوقی و کیفری مهم است، زیرا اعتبار و راستی شهادت‌ها و اظهارنظرها بر اساس دقت و صداقت زمانی که ارائه می‌شوند، ارزیابی می‌شود. بنابراین در مورد مرور زمان در شهادت دروغ باید بدانید اگر چه در اغلب دعاوی اثبات شکایت بدون شاهد صورت می‌گیرد. ولی در اکثر دعواها و شکایات حضور تعدادی شاهد عادل و بالغ که هوشیاری کامل داشته باشند الزامی است.
شرایط شاهد برای شهادت
بر اساس ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی، شاهد شرعی در زمان ادای شهادت در دادگاه باید شرایط زیر را دارا باشد:الف- بلوغ
ب- عقل
پ- ایمان
ت- عدالت
ث- طهارت مولد
ج- ذینفع نبودن در موضوع
چ- نداشتن خصومت با طرفین یا یکی از آنها
ح- عدم اشتغال به تکدی
خ- ولگرد نبودن
تبصره ۱- شرایط موضوع این ماده باید توسط قاضی احراز شود.
تبصره ۲- در مورد شرط خصومت، هرگاه شهادت شاهد به نفع طرف مورد خصومت باشد، پذیرفته می شود.
نمونه شکایت شهادت کذب
با سلاماحتراماً به استحضار می رساند:
اینجانب به عنوان مشتکی عنه پرونده کیفری به شماره کلاسه ………. در دادگاه کیفری ………. به اتهام ……… بودم که به موجب دادنامه شماره ………. به اتهام ذکر شده محکوم شدم.
بنده پس از مشاهده دادنامه و مطالعه پرونده در دادگاه متوجه شدم که دلیل محکومیت شهادت شهود قید شده است. شاهدان طبق پرونده 1- ………… 2- ………… هستند که بنده هیچ یک از این افراد را نمی شناسم. این افراد به دلیل ارتباطات فامیلی و یا همسایگی با شاکی شهادت دروغ علیه بنده داده اند و شهادت آن ها غیرقابل استناد و باطل است.
لذا با توجه به شرح شکواییه و ادله اینجانب که شامل 1- …… 2- …… می باشد
و همچنین با استناد به ماده 650 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) تعقیب و مجازات مشتکی عنهم را به اتهام شهادت دروغ استدعا دارم.
