توقف تادیه؛ چگونه جلوی آن را بگیریم؟ این دقیقاً همان سؤالی است که بسیاری از افراد یا کسب‌وکارها در زمان مواجهه با مشکلات مالی از خود می‌پرسند. وقتی نمی‌توانید بدهی یا چک‌های خود را پرداخت کنید، نه‌تنها آرامش مالی‌تان به خطر می‌افتد بلکه از نظر قانونی نیز ممکن است در معرض اتهام یا ورشکستگی قرار بگیرید. در این مقاله به زبان ساده توضیح می‌دهیم که توقف تادیه چیست، چه زمانی اتفاق می‌افتد، چگونه می‌توان از آن جلوگیری کرد و نقش یک وکیل حق‌گرا در این مسیر چیست.

اگر درگیر بدهی، چک برگشتی، یا ورشکستگی هستید، این مطلب به شما نشان می‌دهد چگونه با آگاهی از قوانین سال ۱۴۰۴ و مشاوره حقوقی درست، جلوی توقف تادیه را بگیرید و از تبعات قانونی آن پیشگیری کنید.

---

فهرست مطالب مقاله توقف تادیه؛ چگونه جلوی آن را بگیریم؟

توقف تادیه چیست؟

توقف تادیه در قانون به حالتی گفته می‌شود که بدهکار دیگر نتواند بدهی‌های خود را در موعد مقرر پرداخت کند. بر اساس قانون تجارت و اصلاحات انجام‌شده در سال ۱۴۰۴، هرگاه شخصی یا تاجر توان پرداخت دیون حال خود را نداشته باشد، دادگاه می‌تواند او را در وضعیت «توقف از تادیه» قرار دهد که اولین گام برای اعلام ورشکستگی است.

به زبان ساده، توقف تادیه یعنی شما به‌صورت موقت یا دائم از پرداخت بدهی‌ها بازمانده‌اید؛ اما هنوز ممکن است با اقدام صحیح، از ورود به مرحله ورشکستگی جلوگیری کنید.

تادیه دین یعنی چه؟

تادیه دین یعنی پرداخت بدهی. در حقوق ایران، طبق ماده ۲۶۵ قانون مدنی، هر کس مالی به دیگری بدهد ظاهر در عدم تبرع است، مگر آنکه خلافش ثابت شود. بنابراین وقتی شخصی مالی می‌پردازد، فرض بر این است که برای ادای دین خود بوده است.

در سال ۱۴۰۴، با تصویب اصلاحات جدید در قوانین بانکی و تجاری، تادیه دین به‌صورت الکترونیکی نیز رسمیت یافته است. بنابراین انتقال وجه از طریق سامانه‌های بانکی نیز تادیه محسوب می‌شود.

تاخیر تادیه دین چیست؟

زمانی که بدهکار در پرداخت دین خود تعلل کند یا نتواند آن را در سررسید بپردازد، دچار تاخیر در تادیه دین می‌شود. طبق ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، در صورت اثبات تاخیر بدون عذر موجه، طلبکار می‌تواند خسارت تأخیر تادیه را مطالبه کند.

در سال ۱۴۰۴، با بخشنامه جدید قوه قضاییه، محاکم مکلف شده‌اند محاسبه خسارت تأخیر تادیه را بر مبنای شاخص تورم سالانه بانک مرکزی انجام دهند.

جریمه تأخیر تادیه و نحوه محاسبه

جریمه یا خسارت تأخیر تادیه مبلغی است که طلبکار به دلیل دیرکرد در پرداخت طلب خود، از بدهکار مطالبه می‌کند. این خسارت معمولاً بر اساس فرمول زیر محاسبه می‌شود:

• مبلغ اصل بدهی × (شاخص سال پرداخت ÷ شاخص سال سررسید − ۱)

مطابق قوانین سال ۱۴۰۴، این فرمول همچنان مبنای اصلی محاسبه است و محاکم ملزم‌اند از شاخص‌های رسمی بانک مرکزی استفاده کنند.

جدول شاخص خسارت تاخیر تادیه بانک مرکزی

بانک مرکزی هر سال شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی را اعلام می‌کند. این شاخص مبنای محاسبه خسارت تأخیر تادیه است. برای مثال اگر شاخص سال ۱۴۰۳ برابر با ۵۸۰ و شاخص سال ۱۴۰۴ برابر با ۶۲۰ باشد، نسبت تورم ۶.۹٪ خواهد بود و به همین میزان، خسارت بر اصل مبلغ بدهی افزوده می‌شود.

مفهوم توقف در ورشکستگی

در قانون تجارت، توقف از تادیه به معنای ناتوانی از پرداخت دیون است و پیش‌درآمد ورشکستگی محسوب می‌شود. اگر شخص در این حالت به فعالیت تجاری ادامه دهد، ممکن است دادگاه او را به «ورشکستگی به تقصیر» یا «به تقلب» محکوم کند.

در سال ۱۴۰۴، قانون جدید ورشکستگی به‌طور شفاف بیان کرده است که تاجر باید ظرف سه روز از تاریخ توقف، موضوع را به دادگاه محل اقامت خود اعلام کند، در غیر این صورت با مجازات حبس تعزیری درجه شش مواجه می‌شود.

مفهوم توقف تاجر از ادای دیون

تاجر طبق قانون باید دیون خود را در موعد مقرر بپردازد. هرگاه از پرداخت دیون حال عاجز شود، در وضعیت توقف از ادای دیون قرار می‌گیرد. این وضعیت می‌تواند باعث صدور حکم ورشکستگی شود.

در قوانین سال ۱۴۰۴، قاضی می‌تواند با توجه به شرایط اقتصادی کشور و وضعیت تاجر، مهلت بازپرداخت تعیین کند تا از صدور حکم ورشکستگی جلوگیری شود.

معاملات قبل از توقف تاجر

اگر تاجری قبل از توقف، معاملاتی انجام دهد که به زیان طلبکاران باشد، طبق ماده ۴۲۴ قانون تجارت این معاملات باطل یا قابل فسخ است. هدف از این ماده، جلوگیری از انتقال صوری اموال به قصد فرار از دین است.

در سال ۱۴۰۴، دیوان عالی کشور در رأی وحدت رویه شماره ۸۲۹ تأکید کرده که معاملات مشکوک در سه ماه قبل از توقف، باید با دقت بیشتری بررسی شود.

تادیه دیون در چک و نقش تاییدیه

در نظام جدید چک‌های صیادی، تادیه دیون از طریق سامانه صیاد انجام می‌شود. یعنی هر پرداختی که در بستر رسمی ثبت شود، تادیه محسوب می‌شود. اگر چک برگشت بخورد، دارنده می‌تواند با ثبت گواهی عدم پرداخت، به‌صورت مستقیم از طریق اجرای ثبت یا دادگاه اقدام کند.

تاییدیه پرداخت در این سامانه، مدرک قانونی تادیه دین است و در دعاوی مالی بسیار کاربرد دارد.