جرم سرقت ادبی
قوانین انواع مهریه
اسفند ۶, ۱۴۰۱
وکیل قاچاق کالا
اسفند ۶, ۱۴۰۱
سرقت تنها محدود به
مسئله مادی و سرقت‌های لوازم گرانبها
نیست و به مواردی همچون سرقت ادبی و معنوی نیز تقسیم می‌شود. حتی اگر بخواهیم با دید مادی به این موضوع نگاه کنیم گاهی قیمت برخی از آثار ادبی و اندیشه‌ها بیشتر از لوازم مادی است که مورد سرقت قرار می‌گیرند.
وکیل سرقت ادبی، باید کاملا حرفه‌ای و متخصص باشد تا بتواند در جریان پرونده‌های سرقت علمی، ادبی عملکرد خوبی داشته باشد.
وکیل سرقت ادبی، باید کاملا حرفه‌ای و متخصص باشد تا بتواند در جریان پرونده‌های سرقت علمی، ادبی عملکرد خوبی داشته باشد.
سرقت ادبی
هرگاه شخصی ایده، تفکر، طرح شما را در همه‌ی زمینه‌ها، خواه موسیقی و کتاب باشد یا مقاله و نقاشی و یا هر محتوایی که شما آن را به وجود آورده‌اید. بدون اطلاع و رضایت و همچنین بدون ذکر نام خالق اثر استفاده کند، سرقت ادبی رخ میدهد. سرقت علمی و ادبی شامل کپی کردن، انتشار، استفاده از آثار ادبی بدون اجازه خود صاحب اثر است همچنین سرقت نقاشی جزو سرقت هنری نیز محسوب می‌شود.
استفاده از هر اثر هنری مثل عکس، فیلم، مقاله، نقاشی، شعر، داستان و… بدون ذکر منبع اصلی آن، جزو این نوع سرقت می‌باشد و دارای مجازات است. ایده گرفتن از یک اثر مثل داستان با کپی برداری از اثر متفاوت است.
مصادیق سرقت آثار ادبی
الف)جرم نشر، پخش و عرضه کتب و نشریات آثار صوتی:
نشر و پخش کتب و نشریات و آثار صوتی با توجه به قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی جرم قلمداد شده در ماده ۷ قانون ترجمه، اشخاصی را که عالماً عامداً مرتکب تکثیر کتب و نشریات، ترجمه و نسخه برداری یا ضبط یا تکثیر آثار صوتی شده‌اند را علاوه بر تأدیه خسارت شاکی خصوصی به حبس جنحه‌ای از ۳ ماه تا یکسال محکوم می‌کند.
* واردات و صادرات نسخه‌های غیر مجاز آثار صوتی نیز بر اساس قانون ترجمه و تکثیر کتب ( مصوب ۱۳۵۲) جرم قلمداد شده و به موجب این قانون وارد کردن و صادر نمودن نسخه‌های غیر‌مجاز حتی بدون قصد انتفاع جرم محسوب خواهد شد.
ب) جرم نشر، پخش و عرضه آثار سمعی- بصری:
نشر، پخش و عرضه آثار سمعی و بصری (رادیوی، تلویزیونی، سینمایی) نیاز به کسب اجازه از سوی پدید آورنده اثر دارد برای نشر، پخش و عرضه اثر نیاز به اخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را نیز دارد و گرفتن این مجوز برای پدید آورنده اصلی اثر لازمی است و متخلفین از این امر به جریمه نقدی از یک میلیون تا ده میلیون ریال محکوم می‌شود.
ج) جرم چاپ و پخش و نشر ترجمه فرد دیگر
ماده ۲۴ قانون حمایت حقوق مولفان هر کس بدون اجازه ترجمه دیگری را به نام خود یا دیگری چاپ و پخش و نشر کند به حبس تایپی از سه ماه تا یکسال محکوم می‌شود. عمل مرتکب در اینجا چاپ و پخش و نشر خواهد بود و این موارد حصری است و تنها با فعل محقق است.موضوع جرم، ترجمه متعلق به دیگری است که آن را بدون رضایت پدید آورنده آن، چاپ … می‌کند در اینجا هر کس اعم از شخص حقیقی یا حقوقی اگر ترجمه دیگر را بدون رضایت وی چاپ یا نشر یا پخش کند مشمول جرم این ماده قانونی است.
– سرقت ادبی مستقیم (Direct Plagiarism):
سرقت علمی و ادبی مستقیم عبارت است از استفاده کلمه به کلمه بخشی از اثر نویسنده ثالث، بدون ذکر منبع یا آوردن بخشی از نوشته در داخله گیومه. سرقت ادبی آگاهانه از اثر یک نویسنده دیگر یک عمل غیراخلاقی و مصداق عدم صداقت آکادمیک است. اینگونه اعمال می‌تواند منجر به اقدامات انضباطی یا اخراج از محل کار شود.
- سرقت ادبی از خود (Self Plagiarism):
سرقت علمی و ادبی مستقیم عبارت است از استفاده کلمه به کلمه بخشی از اثر نویسنده ثالث، بدون ذکر منبع یا اینکه سرقت ادبی از خود زمانی رخ میدهد که یک دانشجو آثار قبلی خود را مجددا جهت انتشار ارائه میدهد یا بخش‌هایی از کارهای قبلی خود را، بدون کسب اجازه از سایر همکاران در تحقیق (اساتید راهنما)، مجددا در هم ادغام کرده و بعنوان یک کار جدید ارائه میدهد.
برای مثال، استفاده از بخش‌هایی از مقاله‌ای که در دوره فوق‌لیسانس بعنوان تکلیف کلاسی انجام شده، در مقاله‌ای که در دوره دکتری بایستی ارائه شود. بعلاوه، سرقت ادبی از خود می‌تواند بصورت ارائه یک تحقیق یا مقاله در کلاس‌های مختلف بدون کسب اجازه از اساتید هر دو کلاس، رخ دهد.
- سرقت ادبی وصله‌ای (Mosaic Plagiarism):
سرقت ادبی مستقیم عبارت است از استفاده کلمه به کلمه بخشی از اثر نویسنده ثالث، بدون ذکر منبع یا اینکه سرقت ادبی وصله‌ای زمانی رخ میدهد که یک دانشجو عباراتی از یک منبع را بدون قرار دادن آنها بین علامت گیومه (“”) به کار می‌گیرد، یا اینکه ایده و نوشته‌های یک نویسنده را ضمن حفظ ساختار کلی و معنای آن، صرفا با تغییر واژگان یا نوع بیان، مورد استفاده قرار میدهد.
این نوع سرقت علمی و ادبی، چه بصورت عمدی یا غیر عمدی، مصداق نقض اخلاق آکادمیک است، حتی اگر منبع در پاورقی ذکر شود.
جرم استفاده از نام و عنوان معرف اثر
عناصر تشکیل دهنده جرم، ماده ۱۷ قانون حمایت حقوق مولفان: « نام و عنوان و نشان ویژه‌ای که معرف اثر است از حمایت این قانون برخوردار خواهد بود و هیچ کس نمی‌تواند آنها را برای اثر دیگری از همان نوع یا مانند آن به ترتیبی که القای شبهه کند به کار برد» عمل مرتکب استعمال نام، عنوان و نشان ویژه ای است که معرف اثر است و با فعل محقق است و مصادیق آن حصری است و مقید به نتیجه است یعنی عنصر مادی این جرم وقتی محقق است که مرتکب از نام و عنوان و نشان اثر دیگری استفاده کند با این عمل موجب فریب دیگران شود.
بنابراین تا فریب واقع نشود این جرم محقق نیست و اگر مرتکب از وسایل متقلبانه ( نام و عنوان اثر دیگری) استفاده کند و فریب واقع نشود مشمول این ماده قرار نخواهد گرفت. علم به حکم مفروض است و جهل به قانون رافع مسئولیت مرتکب نمی‌باشد و باید علم به موضوع داشته باشد یعنی علم به تعلق نام و عنوان و نشان به اثر دیگری داشته باشد و علم به متقلبانه بودن وسیله جرم داشته باشد و سوء نیت عام یعنی قصد توسل به وسایل متقلبانه ( استعمال نام، نشان و عنوان اثر دیگری) را داشته باشد جرم نیاز به سوء نیت خاص دارد که آن قصد فریب و بردن مال غیر است.
در ماده ۳۳ قانون مطبوعات اصلاحی ۱۳۷۹ مقرر شده، هر گاه در انتشار نشریه، نام یا علامت نشریه دیگری حتی با تغییرات جزیی تقلید شود به طوری که برای خواننده امکان اشتباه باشد از انتشار آن جلوگیری و مرتکب به حبس تعزیری شصت و یک روز تا سه ماه و جزای نقدی از یک میلیون ریال تا ده میلیون ریال محکوم می‌شود. تعقیب جرم و مجازات منوط به شکایت شاکی خصوصی است.
نمونه از انواع تحقق جرم سرقت ادبی
اگر شخصی اثری را به نام خود ترجمه نماید و ذکری از منبع اصلی که ترجمه شده است به میان نیاورد، و نزد مخاطب این گونه القا شود که مطلب متعلق به مترجم، به عنوان صاحب اثر است، سرقت علمی و ادبی محقق شده است.
در صورتی که مطلبی، به صورت کامل و یا بخشی، به نحوی که ساختار مطلب اصلی حفظ شده باشد و از ذکر منبع و ماخذ خودداری نماید، سرقت ادبی محقق شده است. البته برداشت یک یا دو جمله از نوشته‌ای، سرقت علمی و ادبی محسوب نمی‌شود.
اگر سارق ادبی، ترجمه یک اثر را که توسط مترجم دیگری به حیطه ترجمه درآمده است، به نام خود منتشر نماید و وانمود کند که مترجم اثر، خود وی است، در این حالت نیز سرقت علمی و ادبی قابل انتساب به مرتکب است.
کپی کردن عکس‌ها و استفاده از آنها در مطالب، که مشمول قانون کپی رایت است، سرقت علمی و ادبی محسوب می‌شود. اما استفاده از عکس‌های بی‌نام و نشان که در فضای مجازی منتشر می‌شود و صاحب اثر مشخص نیست، در دایره سرقت ادبی نمی‌گنجد.
فروش مقاله یا پایان نامه و به اصطلاح سایه نویسی ادبی، به این معنی که نویسنده مقاله یا پایان نامه توسط شخص دیگری، غیر از کسی که نام وی به عنوان خالق اثر درج می‌شود. این شیوه از سرقت ادبی در ایران بسیار رایج است.
استفاده از بخش‌هایی از یک اثر سینمایی یا تلویزیونی و گردآوری آنها به صورت اثر مستقل، سرقت علمی و ادبی محسوب می‌شود.
مرجع شکایت در جرم سرقت ادبی
دادسرای فرهنگ و رسانه در تهران، عهده دار کشف، تعقیب و تحقیق درباره جرم سرقت ادبی است. مدعی العموم یا دادستان، امکان ورود به جرم سرقت ادبی بدون شکایت شاکی خصوصی یا مدعی خصوصی را ندارد. هر چند جرم سرقت از جرایم عمومی است و قابل تعقیب بدون شکایت شاکی، اما در این خصوص شکایت شاکی، از اهمیت برخوردار است چون امکان نظارت دادستان بر همه نوشته ها عملا وجود ندارد.
اما با شکایت شاکی یا مدعی خصوصی ، موضوع در تهران قابل پیگیری در دادسرای فرهنگ و رسانه است و. در شهرستآن‌ها نیز، دادسرای عمومی شهرستان محل وقوع جرم و یا دادگاه عمومی بخش، در صورت ارتکاب جرم، صالح به رسیدگی درباره جرم سرقت ادبی می‌باشند.
دلایل غیراخلاقی سرقت ادبی
الف – ایده‌ها و عبارات سایرین بخشی از دارایی عقلانی آنها به حساب می‌آید و زمانی‌که کپی و به اسم فرد دیگری عرضه شود این نوعی دزدی صورت گرفته است.
ب – معمولاً شخصی که اقدام به سرقت ادبی می‌کند از این کار سود می‌برد.
پ – داشتن مدرک تحصیلی، می‌تواند نشانی از توانایی مالک آن باشدو لذا اگر شخصی با تکیه به این مدرک و بدون داشتن شرایط لازم در جایی استخدام شود، می‌تواند برای دیگران خطرناک باشد.
سرقت ادبی از نگاه حقوقی
در بحث حقوق مالکیت فکری و مالکیت معنوی، دارنده اثر، حق برخورداری از مزایای مادی و معنوی اثر را دارد. چرا که حتی به فرض عدم انتفاع مادی، آثار ادبی و یا نگارشی، می‌تواند رزومه و سابقه قابل قبول فرد تلقی شود و از این رهگذر به شهرت و یا موقعیت خاصی دست یابد.
سرقت علمی و ادبی، در قانون مطبوعات، به عنوان قانون خاص، قابل تعقیب کیفری و بر اساس قانون مجازات اسلامی، قابل مجازات است
مدارک لازم جهت طرح شکایت سرقت ادبی
• مدرک شناسایی که ترجیحا باید کارت ملی شاکی باشد.
• مشخصات اثری که مدعی سرقت علمی ان هستند.
• مدرکی که ثابت کننده ارتکاب سرقت ادبی از سوی مشتکی عنه باشد.
• وکالت‌نامه وکیل دادگستری اگر شکایت از سوی وکیل طرح شده باشد.
