حق حبس زوجه
دی ۱۷, ۱۴۰۲اثبات ناشزه بودن
دی ۱۷, ۱۴۰۲
دادخواست اعسار یکی از انواع
دادخواست است. کسانی که به دادگاهها و شوراهای حل اختلاف برای اقامه دعوی مراجعه میکنند کلمه اعسار به گوششان خورده است. برای مثال زنی که از شوهرش بابت عدم پرداخت مهریه شکایت میکند و شوهر مدعی است که نمیتواند مهریه را بپردازد یا زمانی که کسی از دیگری بابت خسارتی که به مالش وارد شده است شکایت میکند و فرد محکوم میگوید قادر به پرداخت مبلغی که به آن محکوم شده نیست، ادعا
معسر بودن میکنند.
وضعیت مالی این افراد به گونهای است که قادر به پرداخت هزینه تعیین شده نیستند. در این مواقع و شرایط به خصوصی همه افرادی که بضاعت مالی پرداخت
هزینه دادرسی، پرداخت محکومیت مالی و یا پرداخت بدهی خود را ندارند از این امکان قانونی استفاده کنند.
اعسار
اعسار در لغت از عسر گرفته شده است و به معنای رنج و سختی است. اِعسار در حقوق ایران به وضعیت شخص غیر تاجری گفته میشود که به دلیل عدم دسترسی به مال خود یا کافی نبودن دارایی، قدرت و امکان پرداخت بدهیها یا هزینه دادرسی خود را نداشته باشد.
لازم به ذکر است اگر یک شرکت قادر به پرداخت بدهیهای موجود نباشد در این صورت معسر نمیباشد. اعسار مخصوص افراد عادی است و نه تجار . یعنی اگر یک شرکت ( که یک شخصیت حقوقی است ) قادر به پرداخت بدهی خود نباشد ، معسر نمیشود بلکه تنها افراد عادی هستند که میتوانند معسر شوند .
همان طور که گفته شد، اعسار در مورد افراد تاجر صدق نمیکند، تجار برای اثبات ناتوانی مالی خود میتوانند موضوع ورشکستگی را مراجع صالح مطرح کنند.
حکم به ارث رسیدن اعسار
باتوجه به ماده ۵۱۰ قانون آیین دادرسی مدنی و شخصی بودن حکم اعسار، در صورت فوت معسر، حکم اعسار او به ارث نمیرسد و ورثه شخص معسر نمیتوانند از حکم اعسار متوفی استفاده کنند.
فوت معسر، در هریک از مراحل دادرسیهای بدوی، تجدید نظر یا فرجام خواهی، مانع جریان دادرسی نیست و هزینه دادرسی از ورثه او مطالبه میشود، مگر آنکه وراث شخص معسر نیز دادخواست اعسار بدهند و اعسار خود را ثابت کنند.
انواع اعسار
در قوانین ما در دو حالت امکان اثبات اعسار و نداری در پرداخت پیش بینی شده است.
اعسار به دو دسته تقسیم میشود:
• اعسار نسبت به پرداخت هزینههای دادرسی
• اعسار نسبت به پرداخت محکومبه (مهریه، دیه، ضرر و زیان ناشی از جرم، بدهی و ...)
اعسار از پرداخت هزینه دادرسی
هزینه دادرسی به هزینه هایی گفته می شود که برای رسیدگی قضایی توسط قوه قضاییه از طرفین پرونده گرفته می شود. هر شخص که خواهان دعوی (شروع کننده دعوی) یا تجدید نظرخواه باشد ، ابتدا می بایست هزینه دادرسی را پرداخت نماید و در صورتیکه بتواند حق خود را اثبات کند ، نهایتا طرف مقابل محکوم به پرداخت هزینه دادرسی می شود .
ممکن است حین طرح یک دعوی یا تجدیدنظرخواهی کردن ، شما توان پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشید .
در این شرایط قانون این امکان را داده است که در ضمن خواسته اصلی و در همان دادخواست ، تقاضای رسیدگی به عدم توانایی در پرداخت هزینه دادرسی و یا حکم به اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را مطرح نمایید. مطابق قانون برای اثبات اعسار از پرداخت هزینه دادرسی می بایست شهادتنامه دو شاهد هم به پیوست دادخواست ، ارائه گردد .
اعسار از پرداخت محکوم به آن
در صورتیکه بدهکار به موجب سند رسمی و یا حکم قطعی می بایست مبلغی را به طلبکار پرداخت کند و امکان پرداخت یکباره آن را ندارد می تواند دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به بدهد. در صورت اثبات اعسار(ناتوانی در پرداخت یک دفعه ای ) دادگاه حکم به پرداخت قسطی مبلغ می دهد . دادگاه ها معمولا با توجه به توان مالی بدهکار (که اعسارش اثبات شده است) بخشی از مبلغ را به عنوان پیش پرداخت و مبلغ مشخصی را هر ماه یا هر چند ماه یک بار تعیین میکند.
معسر
معسر به کسی گفته میشود که در دادگاه ادعای اعسار میکند. طبق ماده ۶ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی، معسر کسی است که به دلیل نداشتن مالی غیر از مستثنیات دین، قادر به تأدیه (پرداخت) دیون خود نباشد.در ماده ۲۴ همین قانون موارد مستثنیات دین را مشخص کرده است. طبق تبصره این ماده، عدم دسترسی به مال نیز در حکم نداشتن مال است.
ادعای اعسار لزوما زمانی مطرح نمیشود که شخص بدهکار عملا هیچ وجه یا مالی نداشته باشد، بلکه گاهی ممکن است، بدهکار مال یا دارایی کافی داشته باشد، اما آن اموال در وضعیتی قرار دارد که در حال حاضر به آنها دسترسی ندارد (برای مثال در رهن بانک بودن اموال)، در این حالت نیز آن فرد در حکم مُعسر محسوب میشود، چون خارج از اراده اوست.
بنابراین فردی که به هر دلیلی، توان مالی پرداخت هزینه دادرسی را ندارد یا اینکه طبق رای دادگاه، محکوم قطعی به پرداخت وجهی شده است و قدرت پرداخت یک جای تمام مبلغ محکومیت خود را ندارد، میتواند تقاضای اعسار جهت عدم پرداخت هزینه دادرسی یا تقسیط بدهی بدهد که در صورت احراز اعسار او از سوی دادگاه به او «معسر» گفته میشود.
معسر، میتواند با ثبت دادخواست اعسار، از پرداخت تمام یا بخشی از هزینههای دادرسی، معاف شود.
انواع معسر
انواع معسر شامل موارد زیر است:
• معسر نسبی
• معسر مطلق
معسر نسبی: مفهوم معسر نسبی زمانی ایجاد میشود که فرد قادر است بدهی و دین خود را به صورت قسطی پرداخت کند.
معسر مطلق: فرد در شرایطی قرار دارد که به هیچ وجه نمیتواند بدهی خود را پرداخت کند. حتی با تقسیط بدهی نیز شخص توانایی مالی لازم را برای پرداخت نخواهد داشت.
مراحل درخواست اعسار
- ارائه دادخواست اعسار توسط مدعی
- ابلاغ پرونده به قاضی توسط مدیر دفتر
- رسیدگی به پرونده در خارج از نوبت در دادگاه دعوی اصلی
- معرفی حداقل 4 شاهد به دادگاه توسط مدعی جهت اثبات اعسار
- انضمام مدارک به دادخواست
- اقدام به بررسی دادخواست اعسار توسط دادگاه
- احضار شهود به دادگاه و سوگند شاهدین در حضور قاضی
- استعلام مدارک از مراجع مربوطه توسط دادگاه
- تطبیق ادعای درخواست کننده اعسار و اظهارات شهود
- صدور حکم اعسار توسط دادگاه، در صورت اثبات ادعا
- رد دادخواست توسط دادگاه، در صورت عدم اثبات ادعا
ارائه دادخواست اعسار
تقاضای اعسار صرفا از سوی محکومعلیه (بدهکار) یا وکیل دفتر حقوقی حقگرا یا نماینده قانونی او پذیرفته میشود. خواهانی که برای ارائه دادخواست ملزم به پرداخت هزینه دادرسی است و توان پرداخت این هزینه را ندارد و هر کسی که به موجب حکم دادگاه، محکوم به پرداخت مالی میشود، اما توانایی پرداخت محکومبه را نداشته نباشد، میتواند با ثبت دادخواست اعسار، از دادگاه بخواهد، او را از پرداخت هزینه معاف کند یا اینکه پرداخت بدهی او را تقسیط کند.
انواع حکم پرداخت معسر
در صورت احراز اعسار، و صادر شدن حکم معسر بودن، قاضی دادگاه ممکن است در مقابل درخواست اعسار از پرداخت محکومبه، یکی از این سه تصمیم را اتخاذ کند:
- تقسیط بدهی
- اعطای مهلت
- برائت موقت ذمه بدهکار تا زمان حصول توانایی مالی
معمولا در برابر دادخواست اعسار، حکم به قسطی کردن بدهی داده میشود.
زمان ارائه دادخواست اعسار
• ارائه دادخواست با دعوی اصلی: تقدیم دادخواست اعسار همراه با دادخواست اصلی به دادگاه
• ارائه دادخواست به صورت دادخواست جداگانه: تقدیم دادخواست اعسار به صورت جدا و بعد از دادخواست اصلی به دادگاه
انواع دادخواست اعسار
برخی از انواع دعوی که در مورد آن دادخواست اعسار مطرح میشود عبارتند از:
- اعسار از پرداخت مهریه
- اعسار از پرداخت نفقه
- اعسار از پرداخت بدهی
- اعسار از رد مال
- اعسار از پرداخت ضرر و زیان ناشی از جرم
مزایای حکم اعسار
طبق ماده ۵۱۳ قانون آیین دادرسی مدنی، شخص معسر پس از اثبات اعسار، از مزایای زیر برخوردار میشود.
قبول دادخواست اعسار توسط دادگاه یا شورای حل اختلاف مزایای ویژهای دارد. از مهمترین مزیت قبول دادخواست اعسار میتوان موارد زیر را در اولویت قرار داد.
•
قبول ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی
•
معاف شدن از پرداخت
•
دریافت وکیل معاضدتی
•
معاف از پرداخت حق الوکاله
•
معاف شدن از پرداخت هزینه مربوط به انتشار آگهی
•
معاف شدن از پرداخت دستمزد کارشناس
•
قبول اعسار از محکوم به
•
تقسیط بدهی
•
معاف شدن از ممنوع الخروج
•
معاف شدن موقت از پرداخت حقوق زوجه در طلاق
برای افزایش احتمال قبول اعسار در دادگاه، مدارک لازم را به کمک وکیل حقگرا با دقت جمعآوری و ارائه دهید.
رد اعسار توسط شاکی
محکومله میتواند با آوردن اسناد و مدارکی مبنی بر تمکن مالی محکومعلیه، استطاعت مالی او را ثابت کند و درخواست رد دعوای اعسار او را بدهد.
دلایل رد درخواست اعسار باید توسط دادگاه احراز شود، تا حکم به رد اعسار صادر شود.
اعتراض به حکم دعوی اعسار
برای اعتراض به حکم صادره دعوی اعسار به دو روش است:
آرای صادره در خصوص معسر بودن قابل تجدید نظر خواهی است.
آرای صادره در خصوص اعسار حضوری و غیرقابل واخواهی است.
اثبات اعسار در دادگاه
باید مدعی مدارک اثبات اعسار را ارائه دهد.
برای اثبات اعسار روش غالب، شهادت شهود هستیم.
اگر اعسار به صورت شهادت شهود باشد در این صورت حداقل به دو شاهد نیازمند خواهیم بود. این دو نفر باید از وضعیت مالی مدعی کاملا آگاه باشند. در شهادت نامه نیز موارد زیر ارائه میشود:
مشخصات مدعی اعسار:
- شغل معسر
- وسیله مورد نیاز برای امرار معاش
- دلایل عدم تمکن مالی مدعی برای پرداخت بدهی
- منشاء اطلاعات شهود
- مشخصات شهود
- اقامتگاه آنها
البته در برخی از مواقع دادگاه حضور شهود را در جلسه الزامی میداند. در این صورت احضار نامهی لازم ارسال خواهد شد. شاهد منتخب باید دارای شرایط خاصی باشد که توسط دادگاه مشخص میشود. دو نفر برای امضای برگهی شهادتنامه لازم است. البته پیشنهاد میشود ۴ نفر را به دادگاه معرفی کنید. در این حالت با بروز هرگونه مشکل در حضور یکی از شاهدین، با مشکل مواجه نخواهید بود.
مدارک لازم برای طرح دعوی اعسار
طبق ماده ۸ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی، مدعی اعسار در زمان طرح دعوی اعسار باید این مدارک را ضمیمه دادخواست اعسار کند:
- شهادت شهود به انضمام استشهاد نامه کتبی شاهدین
- در اعسار از هزینه دادرسی، مدعی ملزم به معرفی 2 شاهد و در اعسار از محکوم به معرفی 4 شاهد است.
- صورت کلیه اموال شامل: شرح کامل تعداد، مقدار و قیمت کلیه اموال منقول و غیرمنقول، مشتمل بر میزان وجوه نقدی که به هر عنوان نزد بانکها، یا موسسات مالی و اعتباری ایرانی و خارجی دارد، به همراه مشخصات دقیق حسابهایش
- کلیه اموالی که به هر نحو نزد اشخاص ثالث دارد.
- کلیه مطالبات مدعی اعسار، از اشخاص ثالث
- فهرست نقل و انتقالات و هر نوع تغییر دیگر در اموال مدعی از زمان یکسال قبل از طرح دعوای اعسار به بعد
- در صورت درخواست اعسار از محکوم به، ارائه دادنامه محکومیت
وکیل دادخواست اعسار
داشتن وکیل در دعوی اعسار به احتمال قوی در صورتی که باقی شرایط احراز شده باشد حکم به اعسار میدهد و داشتن وکیل امارهای بر تمکن مالی شخص نیست. اما در دعوایی که تفاوت قیمت زیادی بین هزینه وکیل و وجهی که شخص محکوم به پرداخت آن است وجود نداشته باشد بهتر است که به جای اینکه وکیل به نمایندگی از آن شخص در دادگاه اقدام نماید، خود شخص مدیریت این کار را بر عهده بگیرد و برای مشورت گرفتن به وکیل اعسار دفتر حقوقی حقگرا مراجعه نماید و پاسخ سوالات خود در مورد اعسار را بگیرید.
یکی از پردرخواستترین دادخواستها و دعوی مربوط به اعسار در زمان پرداخت مهریه از طرف زوج میباشد. زمانی زوج میتواند برای پرداخت مهریه تقاضای اعسار نماید که تمکن مالی برای پرداخت آن را نداشته باشد. در این صورت دادگاه به دلیل اینکه هم زوج توانایی در پرداخت آن را داشته باشد و همچنین حق زوجه در گرفتن مهریه حفظ شود حکم به تقسیط مهریه میدهد تا به صورت ماهانه یا به نحوی که میان آنها توافق میشود مهریه پرداخت شود. از آنجایی که زوج ادعا دارد که توانایی مالی برای پرداخت مهریه را ندارد، اوست که باید به کمک وکیل حقگرا و با توجه به شرایط لازم ادعای خود را ثابت نماید.
اگر چنین ادعایی در دادگاه به اثبات رسید زوجه میتواند برای مثال با معرفی مالی که زوج آن را مخفی کرده و یا معامله صوری زوج برای فرار مهریه انجام داده حکمی که از طرف دادگاه مبنی بر عدم تمکن مالی زوج صادر شده است را باطل کند و درخواست پرداخت دین مهریه خود را از محل آن مال بنماید.