اثبات جرم تحصیل مال از طریق نامشروع برای اثبات جرم تحصیل مال از طریق نامشروع، دادگاه باید به دقت ادله و مستندات موجود را بررسی کند. این ادله می‌توانند به شکل‌های مختلفی ارائه شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
○ شهادت شهود
شهادت شهود نیز می‌تواند به عنوان یکی از ادله اثبات این جرم مورد استفاده قرار گیرد.
اگر افرادی باشند که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم شاهد تحصیل مال از طریق نامشروع توسط متهم بوده‌اند، شهادت آن‌ها می‌تواند نقش مهمی در اثبات جرم داشته باشد. البته، شهادت باید دارای شرایط قانونی بوده و توسط دادگاه معتبر شناخته شود.
○ اقرار متهم
اقرار یکی از مهم‌ترین و قوی‌ترین ادله در اثبات جرایم است. اگر متهم به تحصیل مال نامشروع اقرار کند، این اقرار می‌تواند به عنوان یکی از قوی‌ترین ادله در دادگاه مورد استناد قرار گیرد. البته، اقرار باید به صورت آزادانه و بدون فشار یا تهدید صورت گرفته باشد و در چارچوب قانون پذیرفته شود.
○ مدارک و مستندات کتبی
مدارک کتبی مانند اسناد جعلی، قراردادهای صوری، فاکتورها، چک‌ها و سایر اسناد مالی که نشان‌دهنده‌ی نامشروع بودن منبع تحصیل مال باشند، می‌توانند به عنوان ادله اثباتی مورد استفاده قرار گیرند. این مدارک باید به‌صورت دقیق بررسی شده و در صورت نیاز به کارشناسی‌های تخصصی ارجاع شوند.
اثبات تحصیل مال از طریق نامشروع در دادگاه، نیازمند ارائه مدارک و شواهد کافی است. این مدارک و شواهد باید نشان‌دهنده این باشند که:
• مالی از مالک به طور غیرقانونی تصاحب شده است.
• تصاحب مال توسط مرتکب انجام شده است.
• تصاحب مال با سوء نیت و به قصد اضرار به مالک صورت گرفته است.
○ وجود اسناد و مدارک جعلی
اگر در جریان بررسی پرونده، مشخص شود که متهم از اسناد جعلی یا مدارک نادرست برای کسب مال استفاده کرده است، این امر می‌تواند به‌عنوان دلیلی قوی برای اثبات جرم محسوب شود. استفاده از اسناد جعلی معمولاً نشان‌دهنده‌ی قصد و نیت مجرمانه در تحصیل مال از طریق نامشروع است.
○ کارشناسی‌های مالی و حسابرسی
در برخی موارد، برای اثبات جرم تحصیل مال نامشروع، نیاز به بررسی‌های مالی و حسابرسی‌های دقیق است. این بررسی‌ها می‌توانند نشان‌دهنده‌ی عدم تطابق میان درآمدهای قانونی و دارایی‌های کسب‌شده باشند. کارشناسان مالی با بررسی حساب‌های بانکی، تراکنش‌ها و سایر مستندات مالی، می‌توانند به دادگاه در ارائه‌ی ادله‌ی قوی کمک کنند.
○ گزارشات و تحقیقات ضابطین
گزارش‌های تهیه‌شده توسط ضابطین نیز می‌تواند به‌عنوان ادله در اثبات جرم استفاده شود. این گزارش‌ها معمولاً شامل اطلاعاتی درباره چگونگی تحصیل مال، ارتباطات متهم با سایر افراد مرتبط با جرم و سایر اطلاعات مرتبط با پرونده هستند. دفاع در مقابل اتهام تحصیل مال نامشروع دفاع در مقابل اتهام تحصیل مال از طریق نامشروع زمانی صورت می‌گیرد که ارکان و شرایط مقرر در ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری در جرم فرد تشخیص داده نشود.
شخص متهم برای دفاع از اتهام انتسابی و اثبات بی‌گناهی خود می‌تواند پیش از مهلت مقرر برای دادگاه لایحه ارسال کند. وی باید لایحه را به‌گونه‌ای تنظیم کند که رفتار ارتکابی او به هیچ عنوان جزو عنصر مادی جرم تحصیل مال نامشروع نباشد. متهم برای اثبات ادعای خود می‌تواند به دادگاه، شاهد نیز ببرد.
سه راه برای دفاع از متهم برای تحصیل مال نامشروع:
• ثبات عدم سو نیت متهم و عدم آگاهی او نسبت به عمل مجرمانه.
• ارائه مستندات و اثبات این موضوع که در حین عمل مجرمانه هیچگونه مالی از سوی مجرم کسب نشده.
• جهت دفاع در مقابل اتهام مذکور باید ضمن ارائه مدارک و مستندات متهم از حوزه اتهامات ماده دوم قانون تشدید مجازات، مبرا گردد.
متهم برای رفع اتهام و دفاع در مقابل تحصیل مال نامشروع باید ثابت کند که از سوء نیت عام برخوردار نبوده و هیچ عمد و اراده‌ای برای ارتکاب جرم نداشته است. دقت داشته باشید که باید در دادگاه ثابت شود که این مال از طریق نامشروع به دست نیامده است و درنهایت در صورتی که بی‌گناهی شخص متهم اثبات شود، دادگاه حکم برائت را برای وی صادر می‌کند. حکم تحصیل مال نامشروع حکم و مجازات تحصیل مال از طریق نامشروع بسته به نوع و میزان مالی که به دست آمده است، متفاوت خواهد بود. در حالت کلی، مجازات تحصیل مال نامشروع برابر با ۳ ماه تا ۲ سال حبس و پرداخت جریمه نقدی در مقادیر مختلف از جمله دو برابر مال است.
قانون، انتخاب نوع مجازات را به انتخاب خود قاضی گذاشته است ولی به صورت کلی بسیاری از دادگاه‌ها حبس و پرداخت جریمه‌های نقدی را برای مجازات تحصیل مال نامشروع درنظر می‌گیرند و فرد موظف به پرداخت آن‌ها است.
به صورت دقیق طبق ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشاء :
هر کس از طریق ارتشاء، رشوه، اختلاس، تدلیس یا سایر طریق نامشروع، مال دیگری را به خود یا دیگری تحصیل کند، به حبس از سه ماه تا دو سال و یا جزای نقدی معادل مال یا دو برابر آن و یا هر دو مجازات می‌شود.
همچنین هر کس از طریق نامشروع مانند کلاهبرداری، اخاذی، تصرف در اموال عمومی، قمار، غصب، سرقت و سایر اعمال غیرقانونی، مال دیگری را به خود یا دیگری تحصیل کند، به حبس از یک تا سه سال و جزای نقدی معادل مال یا بیشتر از آن محکوم می‌شود. مجازات معاونت در جرم تحصیل مال از طریق نامشروع مجازات تعزیری درجه ۷ و ۸ می‌باشد. اعتراض به قرار منع تعقیب تحصیل مال از طریق نامشروع اعتراض به قرار منع تعقیب به این معنا است که شاکی نسبت به قرار صادره از محاکم قضایی به خصوص‌عدم تعقیب متهم اعتراض می‌کند. این اعتراض برای ساکنان ایران دارای مهلت قانونی ۱۰ روزه و برای افراد مقیم افراد خارج از کشور یک ماه است.