تغییر مجازات به جزا نقدی
تقسیم اموال با وصیت نامه شفاهی
بهمن ۲۷, ۱۴۰۳
راه‌های اثبات عسر و حرج
اسفند ۱, ۱۴۰۳
در تغییر مجازات، در موارد مشخص شده در قانون، یک مجازات تعزیری، به مجازات تعزیری دیگر یا جزا نقدی که خفیف‌تر و مناسب‌تر به حال متهم بوده، تغییر شده و یا اینکه در مجازات حبس تعزیری، به جای حبس، یکی از مجازات‌های جایگزین، اعمال میگردد.
حبس تعزیری
تعزیر مجازاتی است که مشمول عنوان حد و قصاص یا دیه نیست و شرایط ارتکاب جرم و میزان مجازات آن در شرع مشخص نشده است. حبس تعزیری حبسی است که به صورت احتیاطی و نهایی برای عدم رعایت یا نقض قوانین و مقررات حاکم در یک جامعه، مهیا می‌شود.مجازات‌های تعزیری می‌توان به حبس، جزای نقدی محرومیت از حقوق اجتماعی و مانند آن اشاره کرد.
تغییر مجازات
هنگامی که فردی، مرتکب جرمی می‌شود، قانون گذار، دو رویکرد را در مقابل مجرم، در نظر می‌گیرد. از یک سو، با مجازات مجرم، سعی در کیفر دادن وی و جلوگیری از ارتکاب جرم، توسط سایر افراد جامعه، از طریق ارعاب آنها داشته است.از سوی دیگر، نگاه حمایتی خود به مجرم را فراموش نکرده و با اعمال سیاست‌هایی، نظیر تخفیف مجازات، تعویق صدور و تعلیق اجرای مجازات، سعی می کند، تا حد امکان، با اجرای مجازات‌های خفیف‌تر یا عدم اجرای مجازات، از مجرمین غیر حرفه‌ای حمایت کرده و مانع از ورود این افراد به فضای زندان گردد.
انواع تغییر مجازات
تغییر مجازات حبس تعزیری به جزای نقدی در جرائم غیر عمد:امکان تبدیل مجازات جرائم غیر‌عمدی کمتر از دو سال حبس وجود دارد و قاضی موظف به تبدیل مجازات کمتر از دو سال حبس به جزای نقدی است.
اما مجازات غیر عمدی بیش از دو سال حبس در اختیار قاضی است و اگر مجرم در زمان محکومیت سوء سابقه نداشته باشد قاضی می‌تواند با بررسی پرونده مجرم، او را از این وضعیت بهره‌مند نماید.
تغییر مجازات حبس تعزیری به جزای نقدی در جرائم عمد:
طبق ماده ۶۴: «مرتكبين جرائم عمدی كه حداكثر مجازات قانوني آنها سه ماه حبس است به جای حبس به مجازات جايگزين حبس محكوم می‌گردند.» طبق این ماده در جرائم عمدی قاضی می‌تواند میزان حبس تا سه ماه یا شش ماه را تبدیل به جزای نقدی نماید.
انواع جزای نقدی در قانون
جزاهای نقدی به طور کلی به دو دسته جایگزین جزای نقدی به جای حبس و نقدی بالاصاله تقسیم می‌شوند.جزای نقدی به جای حبس: زمانی که حکم فردی حبس باشد، اما دادگاه بگوید به جای آن می‌توانید جریمه نقدی پرداخت کنید.
جزای نقدی بالاصاله: زمانی که حکم اصلی جرایم نقدی است به آن جزای نقدی بالاصاله می‌گویند.
شرایط تقلیل مجازات حبس تعزیری
ماده ۳۶:«در صورت وجود يك يا چند جهت از جهات تخفيف دادگاه می‌تواند مجازات تعزيری را به‌شرح ذيل تقليل داده يا تبديل كند:
1- حبس به ميزان يك يا دو درجه
2- مصادره اموال به جزاي نقدي درجه سه يا چهار
3- انفصال دائم به انفصال موقت به ميزان پنج تا پانزده سال
4- ساير مجازات‌هاي تغزيری به ميزان يك يا دو درجه از همان نوع يا انواع ديگر.»
ماده ۳۷:
«جهات تخفيف عبارتند از:
1-گذشت شاكي يا مدعي خصوصي
2-خفيف بودن زيان وارده شده به بزه‌ديده يا نتايج زيان‌بار جرم
3-ندامت، حسن سابقه و يا وضع خاص متهم از قبيل كهولت يا بيماری
4-اعلام متهم قبل از تعقيب يا اقرار مؤثر وي درحين تحقيق و رسيدگی
5-مداخله ضعيف شريك يا معاون در وقوع جرم
6-كوشش متهم به‌منظور تخفيف آثار جرم يا اقدام وی در جهت جبران زيان ناشی از آن
7-اوضاع و احوال خاص مؤثر در ارتكاب جرم، از قبيل رفتار يا گفتار تحريك‌آميز بزه‌ديده يا وجود انگيزه شرافت‌مندانه در ارتكاب جرم.
8-همكاري مؤثر متهم در شناسايي شركا يا معاونان تحصيل ادله يا كشف اموال و اشياي تحصيل شده از جرم يا به كار رفته براي ارتكاب آن
ماده ۳۸:
«در جرائم تعزيری درجه هفت و هشت، در صورت احراز جهات تخفيف چنانچه دادگاه پس از احراز مجرميت تشخيص دهدش كه با عدم اجراء مجازات نيز مرتكب اصلاح می‌شود در صورت فقدان سابقه كيفری موثر و گذشت شاكی و جبران ضرر و زيان يا برقراري ترتيبات جبران آن، می‌تواند حكم به معافيت از كيفر صادر كند».
صدور حکم تعزیری در دادگاه
مطابق قانون مجازات اسلامی، مجازات تعزیری مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و در موارد ارتکاب محرمات شرعـی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال میگردد. دادگاه در صدور حکم تعزیری، با رعایت مقررات قانونی، موارد زیر را مورد توجه قرار می‌دهد:-اقدامات مرتکب بعد از ارتکاب جرم
-روش ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و نتایج زیان‌بار آن
-انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی او هنگام ارتکاب جرم
-سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تأثیر تعزیر بر وی
تغییر حبس تعزیری به جزای نقدی
بطور کلی، حبس تعزیری که در باب پنجم قانون مجازات اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد، امکان تبدیل به جزای نقدی را دارد. اما توجه داشته باشید که دادگاه اختیاری برای تبدیل حبس به جزای نقدی دارد، ولی مکلف به این کار نیست.تغییر حبس تعزیری درجه ۱ به جزای نقدی
حبس تعزیری درجه ۱ به حکم زندان بیشتر از ۲۵ سال گفته می‌شود. این نوع حبس برای جرایمی مانند جعل وجه رایج ملی اعمال می‌شود.
تغییر حبس تعزیری درجه ۲ به جزای نقدی حبس تعزیری درجه ۲ به حبس بین ۱۵ تا ۲۵ سال گفته می‌شود. این نوع حبس برای جرایمی مانند سوءقصد به جان رهبر یا مقامات کشور اعمال می‌شود. تغییر حبس تعزیری درجه ۳ به جزای نقدی
حبس تعزیری درجه ۳ به حکم زندان بیشتر از ۱۰ تا ۱۵ سال گفته می‌شود. این نوع حبس برای جرایمی مانند جعل مهر یا امضای رهبری یا روسای سه قوه اعمال می‌شود.
تغییر حبس تعزیری درجه ۴ به جزای نقدی
حبس تعزیری درجه ۴ به حکم زندان بیشتر از ۵ تا ۱۰ سال گفته می‌شود. این نوع حبس برای جرایمی مانند خرید و فروش و تقلب سکه و اختلال در نظم عمومی جامعه اعمال می‌شود.
تغییر حبس تعزیری درجه ۵ به جزای نقدی
حبس تعزیری درجه ۵ به حکم زندان بیشتر از ۲ تا ۵ سال گفته می‌شود. این نوع حبس برای جرایمی مانند کیف زنی یا جیب بری و آتش زدن خانه یا اموال سایرین اعمال می‌شود.
تغییر حبس تعزیری درجه ۶ به جزای نقدی
حبس تعزیری درجه ۶ به حکم زندان بالای ۶ ماه تا ۲ سال گفته می‌شود. این نوع حبس برای جرایمی مانند جعل اسناد غیررسمی و ورشکستگی به عمد اعمال می‌شود.
تغییر حبس تعزیری درجه ۷ به جزای نقدی
حبس تعزیری درجه ۷ به حکم زندان از ۹۱ روز تا ۶ ماه گفته می‌شود. این نوع حبس برای جرایمی که مجازات آنها مطابق هیچ‌یک از درجات مجازات‌های تعزیری نباشد، اعمال می‌شود.
تغییر حبس تعزیری درجه ۸ به جزای نقدی
حبس مجازات تعزیری درجه ۸ به حکم زندان تا ۳ ماه گفته می‌شود. این نوع حبس برای جرایمی که مجازات آنها کمتر از سایر درجات حبس تعزیری است، اعمال می‌شود.
تغییر مجازات حبس به جزای نقدی بدون رضایت شاکی
تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی بدون رضایت شاکی در صورتی انجام می‌شود که مراجع قضایی تشخیص دهند که این عمل به صلاح است. برای تبدیل حکم حبس به جزای نقدی، ابتدا شاکی باید گذشت کند و گذشت خود را به نحو قانونی، به دادسرا یا مراجع قضایی اعلام کند.در مواردی که شاکی خصوصی وجود نداشته باشد یا در صورت وجود شاکی خصوصی، رضایت او از مجرم در پرونده ثبت شده باشد، تبدیل حبس به جزای نقدی امکان پذیر است. برای تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی، باید شرایط خاصی مانند مدت حبس، نوع جرم و شرایط مجرم در نظر گرفته شود. مجرم باید مجازات را پشت سر بگذارد و مجازات مقرر شده برای او تحت هیچ شرایطی امکان تبدیل به دیگر مجازات‌ها را ندارد.
حبس به جزای نقدی تغییر نمی‌کند!
مواردی که حبس به جزای نقدی تبدیل نمی‌شود ممکن است شامل جرایم جنایی خطیر یا مواردی باشد که قانون به صورت صریح تبدیل آنها به جزای نقدی را ممنوع می‌کند. علاوه بر این، در مواردی که جرمی از جنس خیانت به میهن، فسادی بزرگ، یا جنایات علیه امنیت ملی فراروا، تجاوز و… ارتکاب گردیده باشد، ممکن است تبدیل حبس به جزای نقدی ممکن نباشد.مجازات‌های قابل تبدیل به جزای نقدی ممکن است بسته به قوانین و مقررات و درجه بندی جرایم متفاوت باشد. این قضیه می‌تواند در مورد جرایم کمتر شدیدتر مثل تخلفات رانندگی، تخلفات مالی، تخلفات مربوط به مالکیت فردی و دیگر جرایم مسلط به جزای نقدی معین باشد. اما در موارد جرایم جدی‌تر مانند به‌خاطر خشونت، جنایت‌های مواد مخدر، جرایم سازمانی و جنایات سنگین‌تر، احتمال تبدیل مجازات به جزای نقدی ممکن است کمتر باشد یا اصلا امکان پذیر نباشد.
