مراحل استرداد جهیزیه بعد طلاق یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بانوانی است که پس از پایان زندگی مشترک به دنبال بازپس‌گیری اموال خود هستند. در سال 1404 طبق آخرین قوانین و بخشنامه‌های قضایی، روند استرداد جهیزیه یا استرداد جهاز با شرایط مشخصی قابل پیگیری است. در این مقاله به‌طور کامل به بازپس‌گیری جهیزیه، مدارک لازم، نحوه طرح دعوا و حتی اعتراض به حکم می‌پردازیم. اگر شما نیز با این مشکل روبه‌رو هستید، این مطلب پاسخ روشن و کاربردی برای پرسش‌های شما خواهد بود و در پایان توصیه می‌کنیم از مشاوره تخصصی وکیل حق‌گرا برای موفقیت در دادگاه استفاده کنید.

فهرست مطالب مقاله مراحل استرداد جهیزیه بعد طلاق

جهیزیه چیست و مفهوم قانونی آن

جهیزیه مجموعه‌ای از اموال و وسایل است که زوجه به منزل مشترک می‌آورد تا در زندگی مشترک مورد استفاده قرار گیرد. طبق قوانین مدنی ایران و بخشنامه‌های صادره تا سال 1404، جهیزیه همچنان در مالکیت زن باقی می‌ماند و شوهر صرفاً حق استفاده دارد. بنابراین، در صورت طلاق یا اختلاف، زن می‌تواند درخواست استرداد جهیزیه را مطرح کند.

این اموال می‌تواند شامل وسایل ضروری منزل مانند یخچال، ماشین لباسشویی، فرش، لوازم آشپزخانه و حتی وسایل شخصی باشد. اصل مالکیت در تمام طول زندگی مشترک با زن باقی می‌ماند و شوهر نمی‌تواند نسبت به آن‌ها ادعای مالکیت کند.

استرداد جهیزیه چیست؟

استرداد جهیزیه یا استرداد جهاز به معنای بازگرداندن اموالی است که زوجه به عنوان جهیزیه به منزل مشترک آورده است. در سال 1404 بر اساس قوانین جاری، زن می‌تواند با تنظیم دادخواست و ارائه مدارک لازم، اموال خود را بازپس گیرد.

در صورتی که مرد از بازگرداندن جهیزیه خودداری کند، زوجه می‌تواند با استناد به ماده 1107 قانون مدنی و قوانین مرتبط با مالکیت، اقدام حقوقی نماید. در صورت اثبات مالکیت، دادگاه حکم به بازپس‌گیری جهیزیه صادر می‌کند.

انواع استرداد جهیزیه

• استرداد جهیزیه با سیاهه: زمانی است که زن هنگام ازدواج لیست دقیق اموال (سیاهه جهیزیه) تنظیم کرده باشد. این لیست به عنوان سند رسمی در دادگاه پذیرفته می‌شود.
• استرداد جهیزیه بدون سیاهه: در صورت نبود لیست، زن باید با شهادت شهود، فاکتورهای خرید یا سایر مدارک مالکیت، اثبات کند که جهیزیه متعلق به اوست.

در هر دو حالت، دادگاه بر اساس مستندات ارائه‌شده تصمیم‌گیری می‌کند. در سال 1404، بخشنامه‌های جدید قوه قضائیه تأکید دارند که قاضی موظف است بررسی دقیق‌تری برای حمایت از حقوق زوجه انجام دهد.

دعوی استرداد جهیزیه

دعوی استرداد جهیزیه در دادگاه خانواده مطرح می‌شود. زن باید دادخواستی تنظیم کند که در آن مشخصات کامل اموال و دلایل مالکیت درج شده باشد. بر اساس آیین دادرسی مدنی مصوب 1404، ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی الزامی است.

این دعوی معمولاً مستقل از طلاق نیز قابل طرح است و زوجه می‌تواند حتی پیش از صدور حکم طلاق، درخواست استرداد جهیزیه خود را ثبت کند.

اثبات مالکیت جهیزیه

یکی از مهم‌ترین موضوعات در دعوی استرداد، اثبات مالکیت است. بازپس‌گیری جهیزیه زمانی ممکن است که زن بتواند نشان دهد اموال خریداری‌شده متعلق به اوست. سیاهه جهیزیه، فاکتورهای خرید، شهادت شهود و حتی عرف خانوادگی می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند.

طبق رویه دادگاه‌ها در سال 1404، در صورت وجود سیاهه امضا شده توسط شوهر، دادگاه بدون نیاز به ادله دیگر حکم به استرداد خواهد داد. در غیر این صورت، زن باید مدارک و شواهد کافی ارائه کند.

استرداد جهیزیه با سیاهه

اگر هنگام ازدواج سیاهه جهیزیه تنظیم شده باشد، زن در موقعیت بسیار قوی‌تری قرار دارد. زیرا این لیست در حکم سند رسمی است. در سال 1404 قضات موظفند سیاهه را به عنوان دلیل قطعی مالکیت بپذیرند مگر خلاف آن ثابت شود.

بنابراین توصیه می‌شود در ابتدای ازدواج حتماً سیاهه تنظیم شود و به امضای زوج و شهود برسد.

مراحل پس گرفتن جهاز بدون سیاهه

در نبود سیاهه، زن باید با مدارک جایگزین اقدام کند. این مدارک شامل فاکتورهای خرید به نام زوجه، شهادت شهود یا حتی اقرار طرف مقابل در مراحل زندگی مشترک است.

هرچند اثبات مالکیت در این شرایط دشوارتر است، اما در سال 1404 بخشنامه‌های قضایی امکان استفاده از شهادت و عرف خانوادگی را به‌عنوان مستند پذیرفته‌اند.

زمان مناسب پس گرفتن جهیزیه

بهترین زمان برای پس گرفتن جهیزیه زمانی است که زندگی مشترک عملاً خاتمه یافته اما هنوز منازعه به درگیری شدید نرسیده است. زوجه می‌تواند قبل از صدور حکم طلاق یا بلافاصله بعد از آن اقدام کند.

در مواردی که خطر از بین رفتن یا آسیب دیدن اموال وجود دارد، زوجه می‌تواند با ارائه دادخواست فوری، حکم ورود به منزل برای حفاظت از جهیزیه دریافت کند.

تفاوت استرداد قبل و پس از طلاق

استرداد جهیزیه پیش از طلاق صرفاً به استناد مالکیت زن انجام می‌شود، اما پس از طلاق، دادگاه در چارچوب احکام صادره سریع‌تر وارد عمل می‌شود.

در سال 1404 تأکید شده است که زوجه حتی سال‌ها بعد از طلاق نیز حق مطالبه جهیزیه خود را دارد و مرور زمان مانع از این حق نمی‌شود.

خودداری مرد از پس دادن جهاز

اگر مرد از بازگرداندن جهیزیه امتناع کند، زوجه می‌تواند علاوه بر دعوی استرداد، شکایت خیانت در امانت مطرح کند. زیرا اموال متعلق به او نزد زوج امانت بوده است.

در این حالت، مجازات مرد بر اساس ماده 674 قانون مجازات اسلامی (اصلاحی 1404) حبس تعزیری و الزام به رد مال است.