نحوه اعتراض به قرار کفالت
درخواست اقامه قسامه توسط شاکی
مهر ۳۰, ۱۴۰۳
قرار کفالت، یکی از انواع قرارهای تامین صادره از دادسرا است. قرار کفالت با هدف دسترسی به متهم و پیشگیری از فرار یا مخفی شدن وی صادر می‌گردد. متهم یا کفیل می‌توانند اعتراض خود را نسبت به این موضوع اعلام کنند.
کفالت
منظور از کفالت به عهده گرفتن کاری به جای کسی است. عقدی است که به موجب آن شخص ثالثی که کفیل نامیده میشود حضور مورد نیاز متهم (مکفول) را نزد مقامات قضائی تا پایان رسیدگی و صدور و اجرای حکم در ازای مبلغ معینی (وجه الکفاله) تعهد می‌کند.کفیل
در اصطلاح حقوقی، شخصی است که حضور مرتب متهم را در مواقع احضار او در برابر مبلغ معینی وجه، تعهد و کفالت می‌نماید. در قرار کفالت، شخصی در مقابل مقام قضایی متعهد میشود که فرد متهم را در مواقعی که نیاز به حضور وی است، حاضر نماید که به این شخص کفیل گفته میشود.
قرار کفالت
به منظور دسترسی به متهم و حضور به موقع وی، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن او و تضمین حقوق بزه‌دیده و جبران ضرر و زیان وی، پس از تفهیم اتهام و تحقیق لازم در صورت وجود دلایل کافی، یکی از قرارهای گفته شده در ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری را صادر می‌کند که از رایج‌ترین این قرارها می‌توان به قرار کفالت اشاره کرد. چنانچه متهم از پذیرش قرارهای مزبور خودداری نماید، مقام قضایی می بایست قرار کفالت صادر کند.هنگامی که جرمی رخ می‌دهد و شخص یا اشخاصی، به عنوان متهم پرونده، تحت تعقیب قرار می‌گیرند، ممکن است که به جهت جلوگیری از فرار متهم یا با هدف تضمین حقوق بزه دیده و زیان دیده از جرم، تا زمان تکمیل شدن تحقیقات، یکی از انواع قرارهای تامین صادر گردد. بسته به نوع جرم ارتکابی و شرایط متهم، یکی از انواع این قرارهای تامین صادره در دادسرا که توسط بازپرس پرونده و با مصلحت اندیشی او صادر میشود، قرار کفالت می‌باشد.
وجه الکفاله
وجه الکفاله آن مالی است که توسط مقام قضایی برای تحویل متهم توسط کفیل، در قرار کفالت تعیین میشود و کفیل متعهد میشود در صورت عدم تحویل متهم، آن را پرداخت کند.میزان وجه الکفاله در هر پرونده می‌تواند متفاوت باشد، این بستگی به نوع جرم ارتکابی و مجازاتی که در قانون برای این جرم در نظر گرفته شده و همچنین سوابق کیفری متهم، وضعیت خانوادگی و اجتماعی او و احتمال فرار یا مخفی شدن متهم و از بین رفتن آثار جرم دارد.
ولی در هر صورت مطابق ماده ۲۱۹ قانون آیین دادرسی کیفری نباید مقدار وجه الکفاله از میزان خسارتی که به بزه‌دیده وارد شده کمتر باشد.
صدور قرار کفالت
صدور قرار کفالت در مورد جرایم غیر عمدی چنانچه به تشخیص مقام قضایی تضمین حقوق بزه دیده به شیوه دیگری امکان پذیر باشد، مطابق با تبصره 3 ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری صدور قرار کفالت و وثیقه جایز نیست.اهداف صدور قرار کفالت:
• جلوگیری از فرار متهم و مختل شدن روند دادرسی
• حفظ نظم عمومی و اطمینان از حضور مرتب متهم در مراجع قضایی
• کاهش جمعیت زندانیان با آزادی موقت متهمین واجد شرایط
ملبغ وجه الکفاله
در صورتی که بعد از گذشت مدت مقرر، متهم، در مرجع قضایی حاضر نشد، کفیل، مبلغی که به عنوان وجه الکفاله در قرار کفالت صادره، تعیین شده را خواهد پرداخت. تضمینی است که برای بازگردان متهم توسط کفیل، از جانب بازپرس در قرار کفالت، تعیین می شود.مبلغ وجه التزام، وجه الکفاله و وثیقه، نباید در هر حال، از خسارت وارد به بزه دیده کمتر باشد. در مواردی که دیه یا خسارت زیان‌دیده از طریق بیمه قابل جبران است، بازپرس با لحاظ مبلغ قابل پرداخت از سوی بیمه، قرار تامین متناسب صادر می‌کند. بر اساس این ماده، میزان وجه الکفاله، از پرونده‌ای به پرونده دیگر، متغیر بوده و از خسارت وارد به بزه دیده کمتر نخواهد بود.
مشخصات کفیل
کفالت شخصی پذیرفته میشود که از نظر شخصیت و موقعیت شغلی و مالی بتواند، تایید بازپرس یا مقام صالح دیگر را در صدور قرار کفالت، دریافت کند؛ اگر کفیل معرفی شده، مورد تایید باشد، قرار قبولی کفالت صادر می شود و متهم آزاد است، اما اگر کفیل، مورد قبول واقع نشود، مراتب به متهم اعلام می شود تا کفیل جدیدی معرفی کند.• کفیل باید اهلیت قانونی داشته باشد, یعنی، از رشد، عقل و بلوغ، برخوردار بوده و مجنون یا صغیر و سفیه نباشد.
• وضعیت مالی کفیل باید به گونه ای باشد که در صورتی که متهم در موعد مقرر در دادسرا یا دادگاه حضور پیدا نکرد، بتواند وجه الکفاله را بپردازد.
شرایط صدور قرار کفالت
○ مجرم نبودن جرم ارتکابی یا احتمال ضعیف وقوع جرم○ عدم سابقه‌ی فرار یا مخفی شدن از عدالت
○ داشتن صلاحیت و تمکن مالی کفیل
○ کفایت میزان وجه‌الکفاله برای تضمین حضور متهم
نحوه‌ی اجرای قرار کفالت
○ تعیین میزان وجه‌الکفاله:قاضی با توجه به شدت جرم، وضعیت مالی متهم و کفیل، میزان وجه‌الکفاله را تعیین می‌کند.
○ قبول شدن کفیل:
کفیل باید دارای اهلیت قانونی و تمکن مالی کافی برای پرداخت وجه‌الکفاله باشد. همچنین، نباید با متهم قرابت نسبی یا سببی داشته باشد.
○ تودیع وجه‌الکفاله:
کفیل باید مبلغ تعیین شده را به صورت وجه نقد، سند ملکی، یا ضمانت‌نامه بانکی به مراجع قضایی بسپارد.
○ آزادی موقت متهم:
در صورت پذیرفته شدن کفیل و تودیع وجه‌الکفاله، متهم به صورت موقت آزاد میشود.
○ حضور متهم در مراجع قضایی:
متهم موظف است در تمامی جلسات دادرسی و تحقیقات حاضر شود. در صورت غیبت غیرموجه، وجه‌الکفاله ضبط شده و کفیل ملزم به معرفی متهم می‌باشد.
موارد اعتراض قرار الکفاله
مطابق ماده 235 قانون آیین دادرسی کیفری متهم یا کفیل در موارد زیر می توانند به اخذ وجه الکفاله اعتراض نمایند :الف- هر گاه مدعی شوند در اخذ وجه الکفاله مقررات مربوط رعايت نشده است.
ب – هر گاه مدعی شوند متهم در موعد مقرر حاضر شده يا او را حاضر كرده اند يا شخص ثالثی متهم را حاضر كرده است.
پ – هر گاه مدعي شوند با عذر موجه ، متهم نتوانسته حاضر شود يا كفيل به يكي از آن جهات نتوانسته متهم را حاضر كند.
ت – هر گاه مدعی شوند پس از صدور قرار قبولی كفالت يا التزام معسر شده اند.
ث – هر گاه کفیل مدعی شود تسليم متهم ، به علت فوت او در مهلت مقرر ممكن نبوده است.
مهلت اعتراض به دستور اخذ وجه الکفاله
مطابق ماده 235 قانون آیین دادرسی کیفری متهم یا کفیل می‌توانند ظرف ده روز از تاريخ ابلاغ دستور دادستان، درباره اخذ وجه التزام، وجه الکفاله و یا ضبط وثیقه اعتراض کنند و مرجعی که متهم یا کفیل می‌تواند برای اعتراض نسبت به دستور رییس یا دادرس دادگاه عمومی بخش مراجعه نماید دادگاه کیفری دو نزدیک‌ترین شهرستان آن استان است.
انواع قرار کفالت
• گاهی به جهت پایین بودن میزان خسارت و برخوردار بودن جرم ارتکابی از حساسیت کم، قرار کفالت، با کفالت دارندگان جواز کسب پذیرفته می گردد و بدین ترتیب، متهم، به صورت موقت، آزاد میشود.• گاهی، به جهت بالا بودن مبلغ خسارت یا حساسیت بالای جرم ارتکابی، قرار کفالت، صرفا با کفالت کارمندان رسمی دولت که دارای فیش حقوقی و سقف حقوق مشخصی هستند، پذیرفته می‌گردد و پس از صدور قرار قبولی کفالت، متهم، موقتا، آزاد میشود.
قرار کفالت جدید
این قرار، زمانی صادر میشود که متهم، از پذیرش قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام، قرار التزام به عدم خروج از حوزه قضائی با قول شرف، قرار التزام به عدم خروج از حوزه قضائی با تعیین وجه التزام و قرار التزام به معرفی نوبهای خود به صورت هفتگی یا ماهانه به مرجع قضائی یا انتظامی با تعیین وجه التزام، امتناع کند و تضمین حقوق بزه دیده به طریق دیگر، امکان پذیر نباشد.قرار کفالت کیفری در قانون جدید نیز جهت تضمین حقوق بزه دیده و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم، صادر می‌گردد و سبب آزادی موقت متهم، تا زمان تعیین تکلیف پرونده میشود. قرار کفالت کیفری در قانون آیین دادرسی کیفری جدید، قانونی است که در سال 1392، با هدف وضع مجموعه مقررات و قواعد ویژه، برای تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضایی و ضابطان دادگستری، کشف جرم، تعقیب متهم، تحقیقات مقدماتی، صلح میان طرفین، نحوه رسیدگی، میانجیگری، صدور رای، طرق اعتراض به آرا، اجرای آرا و رعایت حقوق متهم، بزه دیده و جامعه وضع شده است.
موارد مسئولیت نداشتن کفیل
1. در صورتی که کفیل نسبت به معرفی و تحویل متهم در هر مرحله از رسیدگی اقدام نماید.2. در صورتی که متهم در مراحل رسیدگی و اجرای حکم حضور داشته باشد.
3. در صورتی که متهم از اتهام وارده تبرئه شود و یا با مختومه شدن پرونده ویا با فرض محکومیت به محض شروع به اجرای حکم، از کفیل رفع مسئولیت میشود. صدور قرار کفالت
صدور قرار کفالت در دو مرحله انجام میشود. ابتدا صدور قرار أخذ کفیل با تعیین وجه‌الکفاله است که یکطرفه از سمت مقام قضایی صادر میشود. یعنی به متهم اطلاع داده میشود که برای اینکه او بازداشت نشود، می‌تواند کفیل معرفی نماید. مرحله دوم، صدور قرار قبولی کفالت است. بعد از معرفی کفیل و تأیید صلاحیت او توسط مقام قضایی، این قرار صادر میشود.
مرجع صالح جهت اعتراض به وجه الکفاله
کفیل یا وثیقه گذار این حق را داده است که نسبت به دستور اخذ وجه الکفاله یا ضبط وثیقه توسط دادگاه حقوقی در ظرف مهلت ده روز پس از ابلاغ واقعی اعتراض کند.بر همین اساس مرجع صالح جهت اعتراض به دستور أخذ وجه الکفاله و یا ضبط وثیقه بسته به اینکه پرونده در مرجع کیفری در جریان باشد یا در دادگاه حقوقی، متفاوت است:
۱- در پرونده مدنی: مرجع صالح جهت اعتراض به دستور أخذ وجه الکفاله و یا ضبط وثیقه در پرونده‌های مدنی مطروحه در مراجع حقوقی مطابق تبصره ۱ ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی در دادگاه “تجدیدنظر استان”است. بظرف مهلت ۲۰ روز (عملاً ۲۲ روز است) پس از ابلاغ واقعی نسبت به تسلیم محکومٌ علیه اقدام کند.
۲- در پرونده کیفری: مرجع صالح جهت اعتراض به دستور أخذ وجه الکفاله و یا ضبط وثیقه در پرونده‌های کیفری مطروحه در مراجع کیفری مطابق ماده ۲۳۵ قانون آیین دادرسی کیفری “دادگاه کیفری دوی “که در معیت و همراهی دادسرای که صلاحیت رسیدگی به اتهام را دارد است.
موارد اعتراض به وجه الکفاله
اثر اصلی قرار کفالت در مقررات کیفری الزام متهم یا محکوم علیه جهت حضور در مراجع قضایی توسط کفیل یا وثیقه گذار است. پس در صورتی که متهم در مراجع قضایی بدون دلیل حاضر نشود ضمانت اجرای این تخلف، اخذ وجه الکفاله یا ضبط وثیقه به دستور مراجع قضایی است.مطابق ماده ۲۳۵ قانون آیین دادرسی کیفری ذینفع یعنی متهم یا کفیل یا وثیقه گذار در صورت اثبات یکی عذرهای موجه مصرح در قانون می‌تواند، در ظرف مهلت ۱۰ روز (عملاً ۱۲ روز است) از تاریخ ابلاغ دستور أخذ وجه التزام و یا وجه الکفاله و یا ضبط وثیقه به دستور دادستان یا دادگاه اعتراض کند.
عذر موجه غیبت متهم
موارد عذر موجه از جمع مواد ۱۷۸ و ۲۳۵ قانون به صورت زیر است:– هرگاه مدعی شوند متهم در موعد مقرر حاضر شده یا او را حاضر کردهاند یا شخص ثالثی متهم را حاضر کرده است.
– ابتلاء به حوادث مهم از قبیل بیماری‌های واگیردار و بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که موجب عدم امکان تردد گردد.
– نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه به‌گونه‌ای که مانع از حضور شود.
– بیماری متهم و بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد وی که مانع از حضور شود.
– هرگاه مدعی شوند در أخذ وجه التزام و وجه الکفاله ویا ضبط وثیقه مقررات مربوط رعایت نشده است. مثلاً مهلت قانونی رعایت نشده یا اخطاریه به صورت واقعی ابلاغ نشده باشد یا موضوع ماده ۲۲۴ قانون آیین دادرسی کیفری به کفیل یا وثیقه گذار تفهیم نشده باشد.
– همسر یا یکی از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم فوت شود.
– متهم در توقیف یا حبس باشد.
– سایر مواردی که عرفاً به تشخیص بازپرس عذر موجه محسوب میشود.
-هرگاه مدعی شوند پس از صدور قرار قبولی کفالت یا التزام معسر شده‌اند. که در این مورد دادگاه به ادعای اعسار متهم یا کفیل رسیدگی و در صورت احراز اعسار آنان، به معافیت آنان از پرداخت وجه التزام یا وجه‌الکفاله حکم می‌کند.
-هرگاه کفیل یا وثیقه‌گذار مدعی شوند تسلیم متهم، به علت فوت او در مهلت مقرر ممکن نبوده است.
– هرگاه مدعی شوند در أخذ وجه التزام و وجه الکفاله و یا ضبط وثیقه مقررات مربوط رعایت نشده است.
– هرگاه مدعی شوند متهم در موعد مقرر حاضر شده یا او را حاضر کردهاند یا شخص ثالثی متهم را حاضر کرده است.
– هرگاه مدعی شوند به جهات مذکور در ماده (۱۷۸) این قانون، متهم نتوانسته حاضر شود یا کفیل و وثیقه گذار به یکی از آن جهات نتوانسته‌اند متهم را حاضر کنند.
– هرگاه مدعی شوند پس از صدور قرار قبولی کفالت یا التزام معسر شده‌اند.
– هرگاه کفیل یا وثیقه‌گذار مدعی شوند تسلیم متهم، به علت فوت او در مهلت مقرر ممکن نبوده است.
نکته1 مطابق تبصره ۱ ماده ۲۳۵ قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه در تمام موارد فوق، خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات دادرسی به شکایت رسیدگی می‌کند. رأی دادگاه قطعی است.
ضمانت اجرای قرار کفالت
اگر شخصی امکان ارائه وثیقه یا معرفی کفیل نداشته باشد، برای او قرار بازداشت موقت صادر خواهد شد. چنانچه متهم، کفیل داشته باشد و حضور او در زمان مشخصی لازم باشد، موظف به حضور است و اگر بدون عذر موجه حاضر نشود به کفیل او اخطار داده میشود که تا یک ماه، متهم را تحویل دهد.در صورتی که کفیل، قبل از صدور دستور دادستان مبنی بر اخذ وجه‌الکفاله فوت کند، کفالت منتفی میشود و متهم باید کفیل جدید معرفی نماید. کفیل در هر زمان با تحویل متهم به مرجع قضایی می‌تواند تقاضای رفع مسئولیت خود را داشته باشد و بازپرس موظف به قبول آن است
نمونه اعتراض به قرار کفالت
تنظیم و تهیه اوراق قضایی و پر کردن فرم اعتراض به قرار کفالت از وکیل دفتر حقوقی حق‌گرا مشاوره بگیرید.ریاست محترم دادگاه تجدید نظر استان …..
با سلام و عرض احترام
موضوع: لایحه اعتراض به دستور شماره ….. مبنی بر ضبط وثیقه صادره از شعبه …دادگاه عمومی حقوقی شهرستان …. موضوع پرونده کلاسه ….. ابلاغ شده در مورخ …. و در مهلت قانونی ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ دستور فوق الذکر تقدیم حضور می‌گردد.
احتراماً به استحضار می‌رساند اینجانب…. فرزند …. وثیقه گذار آقای …. محکوم علیه دادنامه شماره…صادره از شعبه…دادگاه عمومی حقوقی شهرستان….. موضوع پرونده کلاسه ….. می‌باشم. حال با توجه به دستور شماره …مبنی بر ضبط وثیقه مراتب اعتراض خود را در ذیل، با تجویز تبصره ۱ ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی اعلام می‌دارم:
با ابلاغ اخطاریه شماره … از شعبه …دادگاه عمومی حقوقی شهرستان ………………… (رونوشت آن ضم لایحه تقدیم حضور است) مبنی بر حاضر نمودن محکوم علیه آقای ………………. در مهلت ۲۰ روز، به اینجانب به عنوان وثیقه گذار، سریعاً جهت تماس با محکوم علیه اقدام نمودم. حال بعد از بررسی علت عدم حضور ایشان، متوجه شدم که محکوم علیه با دستور جلب صادر شده از شعبه …دادگاه خانواده شهرستان … بابت مهریه زوجه، در حبس و توقیف بوده است. حال اینجانب مراتب فوق الذکر را با ثبت لایحه شماره ……………………….. در دفتر خدمات قضایی (رونوشت آن ضم لایحه تقدیم حضور می‌گردد) به دادگاه صادر کننده اخطاریه فوق الصدر اعلام نمودم. ولی ظاهراً این امر مورد ترتیب اثر قرار گرفته است.
اینجانب وثیقه گذار با تقدیم این لایحه اعتراض به استناد بند” ث “ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری و همچنین بند “پ” ماده ۲۳۵ همان قانون از دادگاه محترم تجدید نظر تقاضای فسخ دستور شماره …….. صادره از شعبه……………..دادگاه عمومی حقوقی شهرستان…………………….. و رفع اثر از وثیقه مورد استدعاست. با تجدید احترام.
