قانون مجازات و جرم احتکار
خرداد ۴, ۱۴۰۳تنظیم مبایعه نامه
خرداد ۴, ۱۴۰۳
دیه جنین 1403، بسته به اینکه جنین، در کدام یک از مراحل بارداری، سقط شده است، متفاوت میباشد. سقط جنین به زندگی یک موجود زنده پایان میدهد و طبق شرع برای سقط جنین عمدی باید مبلغی که به عنوان دیه جنین در نظر گرفته شده پرداخت شود.
سقط جنین از موضوعات شایع میان زوجین و از معضلات و موضوعات روز مسائل اجتماعی در بیشتر کشورهای جهان است. اما بین کشورهای اسلامی و غیراسلامی برای سقط جنین تفاوت وجود دارد و آن هم پرداخت دیه جنین است.
سقط جنین دختر و پسر، در قانون جرم انگاری شده و این عمل با مجازات و پرداخت دیه همراه هست. جرم انگاری سقط جنین در قوانین کیفری برخی از کشورها نیز دیده میشود. هر نوع اقدام به سقط جنین نکوهش شده و آن را عملی غیراخلاقی و مجرمانه قلمداد مینمایند.
سقط جنین
سقط جنین، به معنای پایان بارداری و از بین رفتن محصول بارداری، یعنی جنین، در هر مرحله از بارداری، میباشد. سقط جنین، میتواند بر اثر عواملی خارج از اراده فرد یا به صورت عمدی اتفاق بیفتد. عمل سقط جنین، در حقوق برخی از کشورها، جرم بوده و برای انجام دهنده آن، مجازات در نظر گرفته شده است.
دیه جنین
دیه یا خونبها از قوانین اسلام است و بر اساس تعاریف فقهی، مال یا پولی است که به سبب کشتن انسان یا نقص عضو به کسی که صدمه دیدهاست یا به بازماندگان او پرداخت میشود. به عبارت دیگر، دیه مقدار مال معین برای جبران جنایات عمدی (در صورتیکه به هر دلیلی نیاز به قصاص نباشد)، شبهعمدی، غیرعمدی، خطای محض و ... است.
در جرایم غیرعمدی مانند تصادف که منجر به خسارت به فرد مانند فوت یا آسیب جانی به او میشود طبق قانون میزان دیه مشخص شده که فرد مجرم، باید به شخص زیاندیده پرداخت کند. دیه صرفا مختص به جرایم غیرعمدی نیست و در جرایم عمدی نیز دیه درنظر گرفتهمیشود. اگر مادر چند جنین را باردار باشد و در اثر حادثه یا جنایتی سقط شوند یا صدماتی به آنها وارد شود، دیه هر یک جداگانه محاسبه خواهد شد.
قوه قضاییه با اعلام این خبر، از ابلاغ نرخ دیه سال ۱۴۰۳ توسط رئیس دستگاه قضا خبر داد؛ خبری که بر اساس آن، نرخ دیه به نسبت سال جاری کمی بیش از ۳۳ درصد افزایش یافته است.
● سقط جنین عمدی
اگر شخصی با علم به اینکه زنی باردار است، عامدانه و به قصد سقط جنین، به واسطه ضرب یا آزار و اذیت موجب سقط جنین او شود علاوه بر پرداخت دیه به ۱ تا ۳ سال حبس محکوم میشود. چنانچه به مادر نیز صدماتی وارد شده باشد، فاعل حسب مورد به قصاص یا پرداخت دیه جنین بابت صدمات وارده به مادر نیز محکوم خواهد شد.
نکته مهم آزار و اذیت مذکور در ماده ۶۲۲ قانون مجازات اسلامی طبق نظر برخی اساتید حقوق تنها به آزار جسمی محدود نمی شود بلکه آزار روحی را نیز در بر می گیرد. پس اگر کسی با فحاشی، به کار بردن الفاظ رکیک یا ترساندن مادری ( مثلاً حیوانی را به سوی او هدایت کند یا با فریاد وحشتناک موجب ترس او شود ) موجب سقط جنین وی شود مشمول ماده مذکور خواهد بود.
● سقط جنین غیر عمدی
سقط جنین غیرعمد ممکن است در اثر حوادثی مانند تصادفات رانندگی رخ دهد. در این صورت حسب مورد و با بررسی شرایط و اوضاع و احوال، جرم شبهعمد یا خطای محض محسوب و مرتکب یا عاقله او به پرداخت دیه جنین محکوم میشود. در مراحل قانونی باید همان طور که بیان شد سن جنین و جنسیت جنین در پزشکی قانونی مشخص شود و بر اساس آن مبلغ پرداخت دیه جنین دختر و پسر تعیین شود.
دیه جنین 1403در تصادف
ديه جنين سه ماهه و بيشتر در تصادفات رانندگی بدون در نظر گرفتن جنسيت محاسبه و پرداخت میشود. همانطور هم که گفته شد دیه جنين سه ماهه که دارای روح است معادل ديه كامل انسان خواهد بود.
شرایط پرداخت دیه جنین در تصادفات رانندگی
بهطور کلی برای دریافت دیه جنین در تصادف برای اینکه پزشکی قانونی تایید بکند سقط جنین بهدلیل تصادف بوده باید شرایط زیر موجود باشند:
○ شدت ضربه یا تروما نسبتا شدید باشد. درضمن ضربه مستقیما به شکم و لگن وارد شده باشد
○ علایم هشداردهنده سقط (مانند خونریزی واژینال، درد و کرامپ شکمی) به فاصله اندکی پس از حادثه و ضربهخوردن بدن مادر ایجاد شده باشد
○ پس از بروز علایم تهدید به سقط، جنین در فاصله زمانی اندکی از بین برود.
شکایت از راننده مقصر سقط جنین
برای شکایت از راننده مقصر در تصادف منجر به از بین رفتن جنین بهتر است حتما کروکی داشته باشید. یعنی اگر کروکی ندارید قبل از ثبت شکایت به دلیل سقط جنین در خواست کروکی فرضی کنید. نهایتا بعد از اینکه در پاسگاه یا کلانتری شکایت ثبت کردید به پزشکی قانونی معرفی میشوید تا علت سقط جنین، سن بارداری و جنسیت جنین مشخص شود.
نهابتا بعد از نظر پزشکی قانونی و تعیین اینکه جنین چند روزه بوده پرونده شما توسط دادستانی همراه با کیفرخواست به دادسرا فرستاده میشود. قاضی بعد از خواندن پرونده و نظر پزشکی قانونی رای نهایی و مبلغ دیه جنین 1403 را اعلام میکند.
مدارک لازم برای گرفتن دیه سقط جنین در اثر تصادف
برای گرفتن دیه جنین 1403 بهدلیل تصادف حتما باید مدارک زیر را با کمک وکیل حقگرا تهیه کرده و پرونده را کامل نموده و آن را تحویل مراجع قانونی بدهیم:
● سنوگرافی قبل از تصادف و تایید زنده بودن جنین قبل از تصادف توسط دکتر
● تاییده پزشکی که جنین رو خارج کرده
● گزارش دادسرا درباره سن بارداری
نکته برای گرفتن دیه جنین سقط شده در تصادف این است که حتما باید جنین از بین رفته به پزشکی قانونی ارسال شود. این کار برای تعیین سن بارداری لازم است. چون همانطور که گفته شد با افزایش سن حاملگی تا ۱۶ هفتگی میزان دیه جنین هم بیشتر میشود.
دیه جنین در تصادف به چه کسی میرسد
در قانون بیان شده، تصادف با عابر پیاده دیه جنین باید به ورثه او پرداخت و طبق قانون ارث تقسیم شود. یعنی دیه جنین در تصادفات هم یکسوم دیه به مادر و دوسوم آن به پدر میرسد. البته اگر وارث جنین خودش عامل و علت سقط باشد دیه به او تعلق نمیگیرد. مثلا اگر مادر باعث سقط جنین شود از دیه سهمی ندارد. یا اگر پدر بهعنوان راننده عامل و مقصر تصادف باشد دیه به مادر پرداخت میشود و خودش سهمی از دیه جنین ندارد.
نرخ دیه جنین در سال 1403
دیه جنین در محاسبه میزان دیه سقط جنین، سن و شرایط جنین متغیرهای اصلی هستند. اگر سقط جنین زمانی حادث شود که روح در جنین دمیده شده باشد، دیه کامل، حسب دختر یا پسر بودن به آن تعلق میگیرد. اگر جنسیت جنین مشخص نباشد سه چهارم دیه کامل است. بر اساس نرخ دیه سال 1403 دیه جنین به شرح زیر میباشد:
○ جنین ۲ هفتهای - نطفهای که در رحم مستقر شده - ۲ صدم دیه (۲۴ میلیون)
○ جنین ۱ ماهه - علقه که در آن جنین به صورت خون بسته در می آید - (۴ صدم دیه ۴۸ میلیون)
○ جنین ۸ هفتهای - مضغه که در آن جنین به صورت توده گوشتی در می آید - (۶ صدم دیه ۷۲ میلیون)
○ جنین ۱۲ هفتهای - جنین به صورت استخوان در آمده اما هنوز گوشت روییده نشده - (۹۶ میلیون)
○ جنین ۱۶ هفتهای - جنینی که گوشت و استخوان بندی آن تمام شده ولی روح در آن دمیده نشده - (۱۲۰ میلیون)
○ جنین ۱۶ هفته مونث - بعد از دمیده شدن روح - (۶۰۰ میلیون)
○ جنین ۱۶ هفته مذکر - بعد از دمیده شدن روح - (۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون)
○ جنین ۱۶ هفتگی بدون تعیین جنسیت - بعد از دمیده شدن روح - (۹۰۰ میلیون)
✶ بر اساس نظر مشورتی قوه قضاییه، حکم تبصره ماده ۵۵۱ قانون مجازات اسلامی مبنی بر یکسان سازی دیه زن و مرد در مورد جنین نیز، قابل اجرا بوده و با عنایت به اطلاق این تبصره، میبایست، تفاوت دیه جنین دختری که روح در آن دمیده شده است تا سقف دیه مرد، از صندوق تامین خسارتهای بدنی پرداخت شود.
مجازات مباشرت افراد در سقط جنین و دیه جنین
قانون گذار برای پزشک، ماما ، دارو فروش و یا کسانی که تحت این عناوین فعالیت میکنند، مجازات بیشتری نسبت به افراد عادی در مباشرت یا معاونت در ارتکاب مجازات سقط جنین در نظر گرفته است.
در صورتی که سقط جنین توسط یک پزشک یا متخصص انجام شود، ایشان نه تنها نقش حیاتی در انجام این عمل دارند بلکه مسئولیت پرداخت دیه نیز بر عهده آنهاست. این پرداخت به میزانی انجام میشود که با توجه به مرحله و ویژگیهای جنین (مثل جنسیت و مرحله تشکیل عظام) محاسبه میشود.
در این خصوص بین موردی که این افراد در سقط جنین مباشرت داشته باشند (خود اقدام به سقط جنین نمایند) یا فقط وسایل سقط جنین را فراهم کنند و در اختیار زن باردار قرار دهند و بدین ترتیب ارتکاب جرم توسط دیگری را تسهیل نمایند، ( معاونت در ارتکاب جرم)، تفاوتی قائل نشده؛ و محکومیت به مجازات حبس از ۲ تا ۵ سال علاوه بر پرداخت دیه جنین دختر و دیه جنین پسر در نظر گرفته است.
مجازات سقط جنین توسط افراد عادی
اگر سقط جنین توسط افراد عادی (غیر از افراد برشمرده در بند فوق)، ارتکاب یابد مثلا اگر فردی به واسطه دادن دارو، ادویه و غیره بدون اطلاع مادر موجب سقط جنین او گردد علاوه بر پرداخت دیه به ۶ ماه تا ۱ سال حبس محکوم میگردد.
مجازات سقط جنین توسط مادر
اگر راهنمایی و دلالت مادر توسط افراد عادی باشد به این نحو که مادر، خود از راهنمایی فرد عادی که توام با آموزش و ارائه طریق است، بهره ببرد و اقدام به سقط جنین کند؛ دلالت کننده به حبس از ۳ تا ۶ ماه محکوم میگردد. اما دیه برعهده خود مادر است.
در ماده دوم قانون ۶۲۳ مجازات اسلامی پیش بینی شده و یکی از موارد جرم انگاری آموزشِ طرق ارتکاب جرم به عنوان یکی از مصادیق «معاونت به عنوان جرم مستقل» است. در خصوص سقط جنین از طریق بکار بردن آموزش و وسایلی است ، از سوی افراد غیرمتخصص، که منجر به نتیجه سقط جنین میگردد.
گر مادر به هر طریقی غیر از راهنمایی دیگران اعم از پزشک و افراد عادی عامدانه اقدام به سقط جنین نماید، مثلا با بلند کردن اجسام سنگین، ورزشهای خطرناک، پریدن از ارتفاع، اسب سواری یا استعمال مشروبات، مواد خوراکی مضر برای حیات جنین و غیره، تنها به پرداخت دیه برای جنین محکوم میشود. دیه جنین به موجب قوانین به ورثه جنین غیر از مادر تعلق میگیرد.
بنابراین قانونگذار برای مادری که اقدام به سقط جنین خود مینماید، هیچ مجازاتی جز پرداخت دیه جنین دختر و پرداخت دیه جنین پسر مشخص شده توسط پزشکی قانونی، مطابق با مبلغ تعیین شده دیه جنین 1403در نظر نگرفته است.
قوانین سقط جنین در اسلام
― در شرع مقدس، سقط جنین، گناه بوده و برای سقط جنین عمدی و بدون مجوز پزشکی، کفاره در نظر گرفته شده است. کفاره جنین سقط شده، با توجه به نظر مرجع تقلید افراد، متفاوت است. برخی فقها، کفاره سقط جنین عمدی را دو ماه روزه و برخی، اطعام ده فقیر اعلام نموده اند. در هر صورت، باید، در هر مورد، اقدام به محاسبه دیه کفاره سقط جنین به تومان و نرخ روز نمود.
― سقط جنين شرعاً حرام است و در هيچ حالتى جايز نيست مگر آنکه استمرار حاملگى براى حيات مادر خطرناک باشد که در اين صورت سقط جنين قبل از ولوج روح، اشکال ندارد، ولى بعد از دميدن روح جايز نيست حتّى اگر ادامه حاملگى براى حيات مادر خطرناک باشد مگر آنکه استمرار باردارى، حيات مادر و جنين هر دو را تهديد کند و نجات زندگى طفل به هيچ وجه ممکن نباشد ولى نجات زندگى مادر به تنهايى با سقط جنين امکان داشته باشد.
― ناقصالخلقه بودن جنین، مجوّز شرعی برای سقط جنین حتی قبل از ولوج روح در آن محسوب نمیشود.
ولى اگر تهديد حيات مادر بر اثر استمرار حاملگى مستند به نظر پزشک متخصص و مورد اطمينان باشد، سقط جنين قبل از ولوج روح در آن اشکال ندارد.
سقط جنينى که نطفهاش با وطى به شبهه توسط فرد غيرمسلمان و يا با زنا منعقد شده، نیز جایز نیست.
― بعضی از زوج ها، مبتلا به بیماری های خونی بوده و دارای ژن معیوب میباشند و در نتیجه ناقل بیماری به فرزندان خود هستند و احتمال این که این فرزندان مبتلا به بیماریهای شدید باشند، بسیار زیاد است و چنین کودکانی از بدو تولّد تا پایان عمر، دائماً در وضع مشقّت باری به سر خواهند برد. مثلاً بیماران هموفیلی همواره ممکن است با کوچکترین ضربه ای دچار خونریزی شدید منجر به فوت و فلج شوند. حال آیا با توجّه به این که تشخیص این بیماری در هفتههای اوّل بارداری ممکن است آیا سقط جنین در چنین مواردی جایز است؟
جواب:
-اگر تشخیص بیماری در جنین قطعی است و داشتن و نگهداشتن چنین فرزندی موجب حرج میباشد، در این صورت جایز است قبل از دمیده شدن روح، جنین را اسقاط کنند ولی بنا بر احتیاط، دیه آن باید پرداخت شود.