اثبات ناشزه بودن

دادخواست اعسار

رای دادگاه کیفری دو

بعد از نکاح عقد بین زن و مرد، حقوقی برای هرکدام در نظر گرفته می‌شود که انجام آن برای هر دو واجب است.این حقوق و وظایف در اکثر موارد، دارای ضمانت اجرای قانونی بوده، بنابراین عدم رعایت آن‌ها این حق را به طرف مقابل داده که از طریق مجاری قانونی برای احقاق حق خود اقدام نماید. یکی از این حقوق و تکالیف، تکلیف به تمکین می‌باشد. درصورتی‌که زوجه از همسرش تمکین نداشته باشد به آن ناشزه می‌گویند.

فهرست اثبات ناشزه بودن

ناشزه در لغت شرایط زن ناشزه اثبات ناشزه بودن زن نفقه زن ناشزه مهریه زن ناشزه اجرت المثل زن ناشزه عدم تمکین زن برای مطالبه مهریه دادخواست الزام به تمکین بازگشت زن ناشزه به زندگی موارد مرد ناشزه احکام قانونی ناشزه محدودیت‌های زن ناشزه ازدواج مجدد زن ناشزه عاقبت زن ناشزه حیله‌ برای اثبات ناشزه بودن زن

ناشزه در لغت

ناشزه و ناشز و به طور کلی نشوز، در لغت به معنای برخواستن و بلند شدن بوده و در اصطلاح حقوقی نافرمانی و سر باز زدن یکی از زوجین در ایفای حقوق واجب و وظایف شرعی که بر ذمه خود دارد، است. تنها در صورتی که نکاح صورت گرفته باشد یا به عبارتی حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار شده باشد می‌توان واژه ناشزه را در مورد زوجه مورد استفاده قرار داد.
تعریف ناشزه :
اگر زن از ایفای وظایف زناشویی در مقابل شوهرش خودداری کند، ناشزه محسوب خواهد شد . در وهله‌ی اول باید توجه داشت که همانگونه که برای عدم ایفای وظایف زناشویی از طرف زن مانند سکونت در منزل مشترک ، قانون ضمانت‌اجرایی همچون عدم استحقاق نفقه تعیین کرده است. در مقابل هم قانون به منظور برقراری عدالت ، اگر مرد هم به وظایف زناشویی خود مانند ترک منزل مشترک به مدت زیاد عمل نکند، ضمانت‌اجرایی مانند دادن حق طلاق به زن پیش‌بینی کرده است .
نشوز و تمکین :
در صورتی که یک زن که در دوران متاهلی خودش به سر می برد و به عقد مردی درآمده باشد، از همسر خودش تمکین نکند، حالتی به نام نشوز اتفاق می‌افتد. نشوز در حقیقت مربوط به زمانی است که زن چه به صورت خاص و چه به صورت عام از همسر خودش اطاعت نکند. البته این موضوع نیز لازم به ذکر است که گاهی اوقات استثنائاتی نیز وجود دارد که بر طبق قانون تعیین می‌شود.
در مقابل نشوز، تمکین قرار دارد . منظور از وظایف زن در اصطلاح حقوقی اعم از تمکین عام و تمکین خاص می‌باشد. یکی از مهم‌ترین وظایف زوجه پس از وقوع عقد نکاح نسبت به مرد، تمکین عام و خاص است.
تمکین عام شامل سکونت در منزل مشترک ، همکاری در تربیت فرزندان ، عدم اشتغال در صورت خواست زوج و بطور کلی اطاعت کلی زن از شوهر در انجام امور زندگی مشترک میباشد.
تمکین خاص نیز فقط شامل ایجاد رابطه‌ی جنسی می‌باشد.

شرایط زن ناشزه

عدم تمکین زن یا نشوز زن، شامل یکی از چهار مورد زیر بوده و چنانچه زنی، به یکی از موارد زیر اقدام نماید، زن ناشزه محسوب می‌گردد:
• در صورتی که زن بدون هیچ گونه دلیلی از منزلی که شوهر برایش تهیه کرده است خارج شود و آن را ترک کند..
• اگر تکالیف و وظایفی که قانوناً برعهده زن است توسط او انجام نشود.
• اشتغال زن به شغلی که خلاف حیثیت مرد و آبروی خانوادگی مرد باشد.
• در صورتی که زن از تمکین خاص خودداری کند. به این معنا که از برقراری رابطه جنسی در حدود متعارف خودداری می‌ورزد و این عدم تمکین بدون دلیل باشد.
به طور کلی اگر تمکین عام و خاص صورت نگیرد شرایط ناشزه بودن زن پیش می‌آید و مرد می‌تواند از دادگاه خانواده به کمک وکیل دفتر حقوقی حق‌گرا تقاضای الزام به تمکین نماید.

اثبات ناشزه بودن زن

دم تمکین زن ممکن است در دو حالت نشوز عام و نشوز خاص مطرح باشد و این شوهر است که باید ناشزه بودن زن را اثبات نماید.
- اگر نشوز زن، به دلیل ترک زندگی مشترک از طرف زن باشد، همین که مرد بتواند ثابت نماید که زن بدون اجازه از منزل مشترک خارج شده است و در طول مدت متعارف بازنگشته است، عدم تمکین زن به دلیل ترک منزل توسط زوجه در دادگاه ثابت می‌شود.
همسایه ، دوستان یا آشنایان می‌توانند شهادت دهند که زن اقدام به ترک منزل و شوهر خود نموده و در طول مدتی در منزل مشترک حضور ندارد، می‌تواند برای ادای شهادت جهت اثبات عدم تمکین ، در دادگاه شهادت دهد.
- اگر آقایان از همسر خود به دلیل عدم تمکین خاص شاکی هستند. طبعا می‌بایست در دادگاه عدم تمکین خاص زن یا عدم برقراری روابط زناشویی به میزان و کیفیت متعارف آن شکایت کرده و ناشزه بودن را اثبات نمایند که اثبات این حالت سختر از ناشزه بودن به دلیل ترک منزل است و با اثبات ناشزه بودن به دلیل عدم تمکین خاص، بتوانند حکم الزام به تمکین را خواستار شده و تایید ناشزه بودن زن را در دادگاه بگیرد.
برای اثبات عدم تمکین زن، مرد ابتدا باید برای زن اظهارنامه بفرستد و از وی دعوت کند به زندگی مشترک بازگردد. اگر این موضوع مشکل را برطرف نکرد، می‌توان با طرح دعوای عدم تمکین یا نشوز زن به دلیل ترک زندگی مشترک یا عدم تمکین خاص در دادگاه ، با استفاده از دلایلی که به کمک ومشاوره وکیل خانواده حق‌گرا جمع‌آوری می شود عدم تمکین زوجه را اثبات نمود .
پزشک یا روانشناس فرد نظریه خود در زمینه عدم تمکین خاص زن به دلایل بیماری یا ترس را به دادگاه ارائه دهد، می‌تواند بسیار تعیین کننده باشد. اگر حین رسیدگی به دعوای عدم تمکین یا دعوای ناشزه بودن، زن در پاسخ به سوالات قاضی در جلسه تمکین اقرار کند که از همسر خود تمکین نمی‌کند، این موضوع سبب اثبات ناشزه بودن زن و عدم تمکین زن می‌شود.

نفقه زن ناشزه

برای پرداخت نفقه نیاز است که زن حتما از مرد تمکین کند، تمکین هم به صورت عام و هم به صورت خاص باید انجام شود تا زن مستحق دریافت نفقه باشد. نفقه زن ناشزه به دلیل عدم تمکین کردن زن به طور کلی حذف شده و به او تعلق نمی گیرد. نفقه به زنی که ناشزه است پرداخت نمی‌شود و اعتراض زن در دادگاه خانواده تاثیری ندارد. توصیه می‌شود با وکیل خانواده دفتر حقوقی حق‌گرا مشورت کنید تا مراحل و مشاوره‌های حقوقی لازم را دریافت کنید.
اثبات عدم تمکین زن در دعوای عدم تمکین دو اثر عمده در‌پی خواهد داشت . یکی از مهم ترین آثار عدم تمکین زن آن است که اگر در دادگاه عدم تمکین زن به اثبات رسید ، نفقه زن قطع می‌شود . چرا که اگر زن اقدام به ترک منزل مشترک نموده باشد ، از آن جهت که ایفای تکالیف زناشویی میان زوجین میسر نمی‌باشد ، مرد نیز الزامی به پرداخت نفقه نخواهد داشت .
* البته برخی آقایان تصور می‌کنند که پس از اثبات عدم تمکین زن در دادگاه، می‌توانند زن را به زور به منزل مشترک بازگردانند یا عدم پرداخت مهریه یا حتی مجازات یا زندانی کردن زن ناشزه است؛ در حالی که هیچ یک از مطالب مذکور صحیح نیست و نمی‌توان کسی را به زور مجبور به برقراری رابطه زناشویی نمود . لذا اثبات عدم تمکین زن فقط سبب عدم تعلق نفقه و دریافت اجازه ازدواج مجدد مرد خواهد بود .

مهریه زن ناشزه

مهریه از اموال متعلق به زن است و باید حتما به زن داده شود. طبق ماده 1082 قانون مدنی :« بمجرد عقد زن مالک مهر می‌‌شود و می‌‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.» مهریه زن ناشزه و مهریه زن غیر‌ناشزه تفاوتی ندارد. مهریه زن ناشزه در هر شرایطی به او تعلق می‌گیرد.
متاسفانه اکثر افراد فکر می‌کنند تنها درصورت طلاق باید زن مهریه را دریافت کرد که این تصور غلطی است. از آنجایی که مهریه از اموال زن به حساب می‌آید باید حتما به او پرداخت شود.

اجرت المثل زن ناشزه

عدم تعلق اجرت المثل زمانی است که زن از انجام امور منزل، نظیر شستشو، پخت و پز، تربیت فرزندان و سایر اوامر شوهر، خودداری کند. لازم به ذکر است که در برخی موارد، نشوز صرفا به علت عدم برقراری رابطه زناشویی، تحقق می‌یابد و این در حالی است که زن در منزل حضور دارد و بدون قصد تبرع، به امر شوهر، کارهای منزل را انجام می‌دهد که در این صورت، علی رغم ناشزه بودن به علت عدم تمکین خاص، زن، همچنان مستحق دریافت اجرت المثل هست.

عدم تمکین زن برای مطالبه مهریه

همان‌طور که گفته شد عدم تمکین زن، برابر با عدم پرداخت نفقه است. اما درصورتی‌که زن خودش را حبس کند تا مهریه‌اش پرداخت شود، این مورد شامل عدم تمکین نشده و نفقه نیز به او تعلق خواهد گرفت. لازم به ذکر است که زن زمانی می‌تواند از حق حبس خود استفاده کند که پیش‌از این عدم تمکین نکرده باشد.

دادخواست الزام به تمکین

چنانچه زن از شوهر خود تمکین ننماید ، در اینصورت مرد می‌تواند دادخواست الزام زن به تمکین را از طریق مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی ثبت کند. سپس پرونده به دادگاه خانواده محل اقامت زوجه ارسال می‌گردد و بعد از آن به یکی از شعب ارسال می‌شود و وقت رسیدگی تعیین و به طرفین ابلاغ می‌شود.
در جلسه رسیدگی شوهر موظف است که ثابت نماید منزل و اسباب و اثاثیه‌ای متناسب با شئونات زن تهیه کرده است، در این مرحله کارشناس رسمی دادگستری توسط قاضی دادگاه موظف می‌شود تا شرایط موجود را بررسی کرده و نظر خود را اعلام نماید. در نهایت با اثبات ادعای مرد حکم بر الزام زن به تمکین صادر می‌شود و پس از قطعیت رای توسط دادگاه مرد می‌تواند از دادگاه بدوی تقاضای صدور اجرائیه کند و با ارسال پرونده به اجرای احکام حکم اجرا می‌گردد
علاوه بر این ، در صورتی که عدم تمکین زن نزد دادگاه به اثبات رسید و قاضی دادگاه از این موضوع مطلع شد که زن اقدام به ترک زندگی مشترک نموده است و قصد ندارد در طول مدت زمان متعارف به زندگی مشترک بازگردد و زن ناشزه است.

بازگشت زن ناشزه به زندگی

نمی‌توان مدت زمان،و مهلت ترک منزل و فرصت مشخصی برای عدم تمکین زن مشخص کرد. باید به اندازه ای باشد که شوهر در طول آن مدت دچار اضطرار شده باشد.فلذا آنچه که مهم است آن است که قاضی دادگاه احراز نماید که زن قصد بازگشت به منزل مشترک و تمکین از شوهر خود را ندارد . البته برای اینکه مرد بتواند اجازه ازدواج مجدد از دادگاه بگیرد ، باید این موضوع را از دادگاه درخواست نماید.
اصولا در طول مدت زمان کوتاه ترک منزل، دادگاه اجازه ازدواج مجدد را برای وی صادر نمی‌کند. در صورتی که دادگاه احراز نماید که زن از شوهر خود تمکین نکرده است و قصد بازگشت به منزل خود و ادامه زندگی مشترک را ندارد و از این طریق مرد در اضطرار ناشی از عدم تمکین خاص و عام همسر خود قرار گرفته است ، می‌تواند حکم ازدواج مجدد برای شوهر را صادر کند و این موضوعیت ندارد که زن چه مدت عدم تمکین نموده است.
به صرف اینکه زن در طول چند روز یا چند هفته از همسر خود تمکین نکرده است ، قاضی حکم ازدواج مجدد صادر نمی‌کند. امکان ازدواج مجدد مرد، در صورت اثبات نشوز به دادگاه و همچنین، اثبات این امر که از نشوز زن، در عسر و حرج است. در چنین شرایطی، علی رغم ازدواج مجدد مرد، بدون اذن زن اول، زن از حق طلاق به علت عسر و حرج ناشی از ازدواج دوم مرد بدون اذن زن اول، برخوردار نخواهد شد.

موارد مرد ناشزه

از وظایف مرد که در خانواده بر عهده اوست و عدم اجرای آن‌ها باعث نشوز مرد می‌شود امورمالی او مانند پرداخت نفقه، مهریه و اجرت المثل ایام زوجیت است که زوجه به دستور زوج و بدون قصد تبرع آن‌ها را انجام داده است. از دیگروظایف او امور غیر‌مالی است که هم خوابگی با همسر و حسن معاشرت وی می‌باشد وآنچه که مهم است ضمانت اجرای تخلف زوج از هریک از این وظایف است که قانون بر عهده او نهاده است. احکام نشوز و ناشزه فقط برای زن وجود ندارد و همان طور که قبل‌تر بیان شد احکام نشوز برای مرد هم وجود دارد:
- اگر مرد در صورتی که زن از او تمکین کند مخارج زندگی زن را پرداخت نکند و یا سایر مخارج مانند اجرت‌المثل زن (در صورتی که زن کارهای خانه را به صورت رایگان انجام نمی‌داده است)
- بد رفتاری و کج خلقی شوهر
برای مردی که ناشزه شده است نیاز است که زن ابتدا به دادگاه رجوع کند و تقاضای تمکین شوهر را بدهد اما اگر اثر گذار نبود زن می‌تواند دادخواست طلاق بدهد. در اینصورت زن با استناد به عسر و حرج می‌تواند طلاق بگیرد.

احکام قانونی ناشزه

ضمانت اجرای نشوز مرد: ضمانت اجرای مقرره برای هریک از امور مالی و غیر‌مالی در مواردی الزام و در موارد دیگر حق طلاق برای زن است چنانکه در ماده 1129 قانون مدنی نشوز زوج تنها از انجام وظایف مالی او در نظر گرفته شده و ماده 1103 نیز تنها او را مکلف به رعایت حسن معاشرت در مقابل زوجه کرده است بدون هیچ ضمانت اجرایی که به آن اشاره شود.

محدودیت‌های زن ناشزه

محدودیت‌های زن ناشزه، یکی از مهم‌ترین مواردی است که زنانی که بدون داشتن عذر موجه، از تمکین عام و یا خاص همسر خود خوددادری می‌کنند، باید از این محدودیت‌ها، مطلع باشند.
- عدم پرداخت نفقه به وی توسط شوهر و عدم امکان درخواست صدور حکم طلاق، به علت عسر و حرج ناشی از نپرداختن نفقه، توسط همسر.
- عدم امکان ازدواج مجدد زن با مردی دیگر، تا مادامی که او، از همسر قبلی خود، متارکه نکرده و عده خود را سپری ننموده است؛ بدون جاری شدن صیغه طلاق، حتی اگر زن از شوهر، سال‌ها جدا زندگی کند، همچنان امکان ازدواج مجدد را نخواهد داشت.
- روبرو شدن با مساله ازدواج مجدد همسر، بدون نیاز به اذن او و صرفا با اذن دادگاه و از دست دادن امکان درخواست صدور حکم طلاق، به علت عسر و حرج ناشی از ازدواج همسر بدون اذن زن اول.
- مواجه شدن با ممنوعیت خروج از کشور؛ چرا که بر اساس قانون، زنان متاهل، در خروج از کشور، نیازمند اذن و رضایت همسر خود هستند.

ازدواج مجدد زن ناشزه

اکثر زنان ناشزه، اقدام به ترک منزل می‌نمایند و علاوه بر نداشتن تمکین خاص، از تمکین عام همسر خود نیز خودداری می‌کنند و اغلب، این سوال مطرح می‌شود که آیا زن ناشزه می‌تواند ازدواج مجدد کند؟
در پاسخ باید گفت، تا مادامی که زن ناشزه، از همسر خود طلاق نگرفته باشد مجاز به ازدواج نخواهد بود. شایان ذکر است، صرف طلاق از همسر، کافی نبوده و زن ناشزه، به تناسب وضعیت خود، باید عده طلاق را نیز سپری کند تا مجاز به ازدواج مجدد باشد. زنان ناشزه باکره و یائسه، عده طلاق ندارند اما، همچنان، تنها پس از طلاق از همسر خود، می‌توانند اقدام به ازدواج کنند؛ عده طلاق زنان باردار ناشزه نیز تا پایان مدت بارداری است و بعد از آن می‌توانند، ازدواج کنند و عده طلاق در خصوص زنان غیر‌یائسه، غیر‌باکره و غیر‌باردار، سه طهر یا سه ماه است و پس از سپری کردن آن، مجاز به ازدواج هستند.

عاقبت زن ناشزه

عواقب و آثار نشوز زوجه، محرومیت وی، از دریافت نفقه بوده و به مرد، این امکان داده خواهد شد که از دادگاه، اذن ازدواج مجدد گرفته و با وجود اینکه بدون اذن همسر اول، اقدام به ازدواج مجدد کرده، زوجه اول، نتواند، از محکمه، تقاضای صدور حکم طلاق کند. ازدواج زن ناشزه، تنها پس از طلاق از همسر و سپری کردن عده طلاق ممکن است.

حیله‌ برای اثبات ناشزه بودن زن

دلایلی و کارهای خلافی که با آن نمی‌توان نشوز زن را ثابت کرد:
- ترک منزل به خاطر دیدار با بستگان یا انجام امور ضروری به هیچ وجه نمی‌تواند اثبات عدم تمکین نماید. همچنین اگر زن حین عقد ازدواج شرط کرده باشد که حق تعیین مسکن یا مسافرت دارد، مرد نمی‌تواند به واسطه ترک منزل توسط زن ، نشوز وی را ثابت کرده و از این طریق از پرداخت نفقه معاف شود.
- اگر مرد با استفاده از حیله‌هایی همچون تعویض کردن قفل درب منزل یا عوض کردن منزل مشترک سبب ترک منزل توسط زن شده باشد و جلوی ورود زن به منزل مشترک را گرفته باشد، نمی‌تواند در دادگاه عدم تمکین زوجه را ثابت کند.
- اگر زن و شوهر در یک منزل سکونت می‌کنند به طور کلی زن باید از همسر خود تمکین خاص داشته باشد.اگر مرد در دادگاه مدعی عدم تمکین خاص زن شد. زن به کمک وکیل حق‌گرا می‌تواند عدله عدم تمکین خاص زن که موجه و مشروع است را تقدیم دادگاه کند.
این موارد می‌تواند شامل حالت مرد یا حتی خود زن بیماری‌های مقاربتی داشته و یا اینکه زوجه به خاطر ترس از آسیب بدنی اقدام به عدم تمکین نموده است ؛ یا اینکه مثلا در ایام عادت ماهیانه است.