انواع جنبههای عمومی جرم
تنظیم فرم دادخواست بدوی حقوقی
بهمن ۱۰, ۱۴۰۳
جرم عمومی یا جرم غیر قابل گذشت، نظیر قتل یا فساد فی الارض، جرایمی هستند که دارای جنبه عمومی جرم می باشند در قوانین ایران، جنبههای جرایم به دو بخش جنبه عمومی جرم و جنبه خصوصی جرم تقسیم میشود.
جنبه عمومی جرم
تمامی جرایم دارای جنبه عمومی هستند، اما برخی علاوه بر آن دارای جنبه خصوصی نیز می‌باشند. ماهیت جنبه عمومی جرم، ماهیت کیفری است، برعکس آن، جنبه خصوصی جرم ماهیت حقوقی دارد.جنبه عمومی جرم یعنی اینکه جرمی که به وقوع پیوسته است حیثیت و وجدان عمومی را جریحه‌دار کرده است. زمانی جرمی وجدان عمومی و حیثیت عمومی را جریحه‌دار می‌کند که جرم باعث تجاوز به حدود و مقررات الهی شود یا جرم باعث تعدی به حقوق جامعه و اخلال در نظم عمومی شده باشد. به جرم عمومی، جرم غیر قابل گذشت نیز گفته میشود.
در واقع در این دسته از جرایم، عمومیت جرم بر بُعد خصوصی آن برتری دارد؛ زیرا با وقوع آن جرم نظم و امنیت عمومی جامعه به خطر می‌افتد. اگر جرمی، جنبه عمومی نداشته باشد، به معنای آن است که زندگی طیف وسیع یا تعداد زیادی از افراد جامعه را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.
تاثیر رضایت شاکی در مجازات
در صورتی که جرم عمومی، شاکی خصوصی داشته باشد با شکایت او رسیدگی به جرم آغاز میشود، اما رضایت شاکی قبل از صدور رای با توجه به جنبه عمومی یا خصوصی جرم می‌تواند متفاوت باشد.اگر موضوع جرم جنبه عمومی داشته باشد و به وسیله دادستانی پیگیری شود رضایت شاکی قبل از صدور رای باعث مختومه شدن پرونده نخواهد داشت. اما اگر جرم دارای ماهیت عمومی و هم خصوصی باشد با گذشت شاکی خصوصی، مجازات مجرم تخفیف می‌یابد و فقط به عنوان جنبه‌ی عمومی جرم مجازات میشود.
در صورتی که اگر جرم تنها جنبه خصوصی داشته باشد، رضایت و گذشت شاکی قبل از صدور رای پس از طی شدن روند اداری می‌تواند باعث متوقف شدن تعقیب و تحقیق شده و پرونده را مختومه نماید. لذا جنبه عمومی یا خصوصی پرونده در رضایت شاکی قبل از صدور رای بسیار موثر و مهم است. در مواردی که جرمی شاکی خصوصی نداشته باشد دادستانی به عنوان مدعی العموم می‌تواند پیگیری پرونده را در دستور کار قرار دهد.
جنبههای جرم در قانون
مطابق ماده ۸ قانون آیین دادرسی کیفری: «محکومیت به کیفر فقط ناشی از ارتکاب جرم است و جرم که دارای جنبه الهی است، می‌تواند دو حیثیت داشته باشد:الف - حیثیت عمومی از جهت تجاوز به حدود و مقررات الهی یا تعدی به حقوق جامعه و اخلال در نظم عمومی
ب - حیثیت خصوصی از جهت تعدی به حقوق شخص یا اشخاص معین»
طبق قانون آیین دادرسی کیفری جدید، تمامی جرائم دارای حیثیت عمومی هستند و برخی از جرائم حیثیت خصوصی دارند و این امر قابل مناقشه است زیرا تعداد زیادی از جرایم وجود دارند که تنها جنبه شخصی دارند و به جنبه الهی خدشه وارد نمی‌کنند.
درخواست تعقیب جرم عمومی
افرادی که می‌توانند درخواست تعقیب جرم عمومی را بدهند.1- دادستان که مدعی العموم است.
2- فرد بزه دیده
3- ضابطان دادگستری مثل نیروهای بسیج
4- هر کسی که شاهد وقوع جرم باشد حتی اگر ذینفع نباشد می‌تواند از جرائم با جنبه عمومی شکایت کند.
رسیدگی به پرونده با جنبه عمومی
جنبه عمومی جرم مرتبط با جامعه و ارتباط مستقیمی با امنیت اجتماعی دارد. دراین نوع جرم دادستان به عنوان مدعی العموم موظف می‌باشد از منافع جامعه دفاع کند. بنابراین پس از ارتکاب جرم، دستور رسیدگی به پرونده در دادسرای عمومی و انقلاب به ریاست دادستان عمومی و انقلاب داده میشود.با اثبات جرم و صدور قرار مجرمیت به واسطه کیفرخواست برای مجرم درخواست مجازات میشود. پس از صدور کیفرخواست و رسیدگی در دادگاه صالحه قاضی مبادرت به انشائ رای می‌نماید، این رای در وقت‌های مشخص می‌تواند قابل اعتراض قرار گیرد. پس از قطعی شدن حکم پرونده جهت اجرای حکم قطعی شده به اجرای احکام کیفری ارجاع داده میشود.
انواع جرایم کیفری
از آنجایی که ماهیت جرایم عمومی به صورت کیفری هستند، انواع جرایم کیفری را دسته‌بندی میکنیم:● جرایم کیفری شخصی
● جرایم کیفری علیه اموال
● جرایم کیفری مالی
● جرایم کیفری رایانه‌ای و سایبری
انواع جرایم عمومی
در توضیح انواع جرایم عمومی، به ماده 103 قانون مجازات اسلامی، مراجعه کرد که بیان می‌دارد: "چنانچه قابل گذشت بودن جرمی، در قانون تصریح نشده باشد، غیرقابل گذشت محسوب میشود؛ مگر اینکه از حق الناس بوده و شرعا، قابل گذشت باشد."مطابق ماده قانونی بیان شده، اصل بر این است که تمامی جرایم، غیرقابل گذشت هستند، مگر اینکه قانون گذار، آن جرم را در قانون مجازات اسلامی، جزو جرایم قابل گذشت، محسوب کرده باشد.
در ماده 104 قانون مجازات اسلامی، انواع جرایم قابل گذشت را تعیین و پیش‌بینی نموده است. قذف، توهین به افراد، نشر اکاذیب، افترا، هجو.... از مصادیق جرم قابل گذشت، به موجب ماده فوق الذکر، هستند.
خیانت در امانت، قتل عمد، افساد فی الارض، محاربه، زنا، کلاهبرداری، در صورتی که مبلغ آن، بالای 100 میلیون تومان باشد و شرب خمر، از جمله انواع جرایم عمومی یا جرم غیرقابل گذشت هستند.
انواع مجازات برای جرایم
پیش‌بینی شده است که برای آن تنبیهی مناسب اعمال شود. به طور کلی، حفظ نظم عمومی به معنای ایجاد آرامش در جامعه و تضمین امنیت روانی افراد است. در قانون مجازات اسلامی در کشور ایران، مجازات ها در ۴ دسته اصلی تقسیم بندی می‌شوند که عبارتند از:قصاص:
جرایم و جنایاتی که عمدی و بر علیه نفس دیگری رخ می‌دهد مجازات اصلی آن قصاص است.
حد:
به مجازات‌هایی اطلاق میشود که نحوه و میزان اجرای آن، دلیل و کیفیت آن را قانون گذار تعیین می‌کند.
دیه:
منظور از دیه، مقدار پول یا اموالی است که برای جبران آسیب به جان و نفس یا آسیب ناشی از قتل عمد یا غیرعمد، و همچنین قطع عضو در مواردی که قصاص ممکن نیست، تعیین شده است.
تعزیر:
تعزیر، نوعی از مجازات‌های بازدارنده است که توسط دولت برای برخی از جرم‌های مشخص تعیین میشود. هدف از اعمال این نوع مجازات، حفظ نظم و مقررات اجتماعی است.
جرایم دارای جنبه عمومی قابل گذشت
همان‌طور که در ابتدا بیان شد تمام جرایم دارای جنبه عمومی‌اند. در برخی جرایم این جنبه قوی‌تر بوده و در برخی نسبت به جنبه خصوصی آن ضعیف‌تر است. در مواردی که جنبه عمومی ضعیف‌تر بوده، جرم قابل گذشت است. البته در مورد جرایم به واسطه وجود جنبه عمومی، اصل بر این است که تمام جرایم غیرقابل گذشت هستند مگر آن که در قانون به صراحت جرمی قابل گذشت دانسته شود.با توجه به ماده ۱۰۳ قانون مجازات اسلامی، چنانچه قابل گذشت بودن جرمی در قانون تصریح نشده باشد، غیرقابل گذشت محسوب میشود؛ مگر این که از حق الناس بوده و شرعاً قابل گذشت باشد.
لیست انواع جنبه عمومی جرم
• جنبه عمومی جرم کلاهبرداری• جنبه عمومی جرم ضرب و جرح
• جنبه عمومی جرم سرقت
• جنبه عمومی جرم جعل
• جنبه عمومی جرم قصور پزشکی
• جنبه عمومی جرم فروش مال غیر
• جنبه عمومی جرم آدم ربایی
• جنبه عمومی جرم تهدید
• جنبه عمومی جرم تصادف
• جنبه عمومی جرم زنا
• جنبه عمومی جرم قتل
• جنبه عمومی جرم اسیدپاشی
• جنبه عمومی جرم قسم و شهادت دروغ
• جنبه عمومی جرایم علیه امنیت ملی
• جنبه عمومی جرم مشروبات الکلی
• جنبه عمومی جرایم انتخاباتی
• جنبه عمومی جرم مزاحمت بانوان
• جنبه عمومی جرم صدور چک بلامحل
• جنبه عمومی جرایم مربوط به پلمپ
• جنبه عمومی جرم سقط جنین
• جنبه عمومی جرم محاربه
• جنبه عمومی جرم فرار از دین
• جنبه عمومی ورود به عنف و ....
جنبه جرم عمومی جرم سرقت
جرم سرقت دارای جنبه عمومی و خصوصی است و رضایت شاکی در هر مرحله از پرونده چه قبل از صدور حکم چه پس از صدور حکم می‌تواند در تخفیف و کاهش میزان مجازات موثر باشد. البته میزان تخفیف و کاهش مجازات در جرم سرقت بستگی به نظر قاضی پرونده و مراجع قانونی دارد.جنبه عمومی جرم قصاص
چون قصاص و دیات از حقوق بزه‌دیده است، صرفا با مطالبه ایشان این مجازات‌ها اجرا می‌گردد. بنابراین اگر فرد یا اولیای دم گذشت کنند، این مجازات‌ها ساقط خواهند شد. البته این به این معنا نیست که مرتکب جرم، آزاد خواهد شد. بلکه در برخی از جرایم، گرچه قصاص ساقط خواهد شد، اما مجرم از جهت جنبه عمومی جرم به مجازات‌هایی محکوم می‌گردد. به طور مثال در قتل عمد، اگر فرد قصاص نشود به حبس از سه تا ده سال محکوم خواهد شد. در مورد حدود نیز، گذشت تنها در دو مورد موثر است: حد قذف و سرقت.جنبه عمومی جرم کلاهبرداری
جنبه عمومی کلاهبرداری یعنی به موجب ارتکاب جرم توسط مجرم، به عموم افراد جامعه بی احترامی شده است. به موجب جنبه عمومی کلاهبرداری است که دادستان به عنوان مدعی عمومی، از حق جامعه دفاع نموده و مجزای از شکایت شاکی، نسبت به محکومیت مرتکب مدعی و خواهان مجازات ایشان می‌باشد.جنبه عمومی جرم جعل
جعل و استفاده از اسناد مجعول، یک جنبه خصوصی و یک جنبه عمومی دارد. در جنبه عمومی، به دلیل ایجاد آسیب‌های اجتماعی، برای فرد مجازات در نظر گرفته میشود. جنبه عمومی این جرم بدان معنی است که حتی در صورت رضایت شاکی، مجازات فرد حتمی خواهد بود و این رضایت، صرفا می‌تواند در تصمیم قاضی برای مجازات متهم تاثیر داشته باشد و تخفیف کوچکی در مجازات جعل وی در نظر گرفته شود.جنبه عمومی جرم جعل
به دلیل آنکه جنبه عمومی جرم اسید پاشی از نظر قانونگذار باعث ایجاد ناامنی و اختلال در نظم عمومی جامعه میشود گذشت شاکی یا اولیا دم نمی تواند تاثیری در مجازات فرد مجرم داشته باشد و فرد مجرم پس از تفهیم اتهام و اثبات جرم به مجازات مشخص شده در قانون با توجه به نوع فعالیت در جرم محکوم میشود.در صورتی مجازات اسیدپاش اعدام می‌باشد که میزان مجرمیت فرد بزهکار گسترده بوده وباعث اختلال شدید در نظم عمومی کشور، ایجاد ناامنی و یا وارد آمدن خسارت شدید به تمامیت جسمانی افراد بزه دیده شود.
